Bij het teruglezen van een artikel op de website van de Gelderlander van vorig jaar, waarin Balgoyenaar en medelid van Pagus Balgoye Ruud van Haren weer eens enthousiast aan het vertellen was over de Balgoyse geschiedenis, werd mijn nieuwsgierigheid ook weer geprikkeld. Hoe zit dat nou met die verbinding tussen Balgoy en Wijchen. Het zijn leuke artikelen in de krant, op tv Gelderland en op Facebook, waarin Ruud enthousiast verteld over het Balgoyse kasteel en ook altijd weer zegt dat er meer moet worden onderzocht.

Toch is het een feit dat we best veel weten over hoe het middeleeuwse kasteel van Balgoy eruit gezien moet hebben en dat is te danken aan Renaud, die in het begin van de jaren veertig van de vorige eeuw de fundamenten van het kasteel blootlegde. In die periode werd de burchtheuvel afgegraven en het grachtentracé gedempt. Maar dat zegt nog niets over wie er in het kasteel gewoond heeft en wat er allemaal gebeurd is. Ik ben geen expert wat de kastelen in de regio betreft, maar ik ben wel nieuwsgierig naar de bewoners van het Balgoyse kasteel in relatie met de Balgoyse mensen. Automatisch wil je dan ook weten wat er met het kasteel gebeurd is. Dus toch maar even terug in de tijd gedoken.
Zoals in de Canon van Nederland wordt beschreven was de Republiek der Nederlanden in de 17e eeuw één van de rijkste en machtigste landen ter wereld. Niet voor niets wordt deze periode de Gouden Eeuw genoemd. De buurlanden van de Republiek hadden hier moeite mee en Frankrijk, Engeland, Munster en Keulen verklaarden de Republiek in 1672 de oorlog. Het grootste leger van Europa sinds de Romeinen stond voor de deur van de Republiek: 1672 zou dan ook de geschiedenis ingaan als het Rampjaar. Een grote troepenmacht onder aanvoering van de Franse koning Lodewijk XIV trok plunderend en moordend vanuit het zuiden opwaarts door ons land. Ook het kasteel in Balgoy, dat al vanaf 1584 Spaans bezit was (De heerlijkheid was van de 15e tot en met de 17e eeuw in het bezit van de families van Ooi, Maschereel en d’Oultremont) werd tijdens die plundertocht totaal verwoest. Het kan niet anders dan dat ook de Balgoyse mensen slachtoffer zijn geweest van plunderende en moordende soldaten van het leger van Lodewijk XIV. De strijd van de Republiek tegen de Fransen zou nog zes jaar duren: tot de Vrede van Nijmegen in 1678-1679. Het is niet duidelijk of het kasteel bewoond was in die tijd, maar wel is het kasteel gebruikt als hoofdkwartier bij de maanden durende belegering van het door de Fransen bezette Grave in 1674.

Een van de meest ervaren officieren van Willem III, de 72-jarige baron Carel Rabenhaupt, krijgt de opdracht om Grave op de vijand te heroveren. Op 8 juli 1674 verlaat Rabenhaupt Den Haag en reist hij naar Nijmegen en op 25 juli begon het beleg van Grave. De capitulatie was op 27 oktober. De bevelhebber van het leger der Staten had zijn hoofdkwartier in Balgoy (M.T. Roelofs, Geschiedenis van Grave (1938) blz. 33) en in een uitgave van het tijdschrift Militaire Spectator uit 1836 over het beleg van Grave staat ook beschreven dat dat op het kasteel Balgoijen was.

Dit sluit aan bij het verhaal van Ruud van Haren die vond dat legeraanvoerder Rabenhaubt tijdens het beleg van Grave in de zomer van 1674 zijn hoofdkwartier had in Balgoy. In de Gelderlander vertelt hij: “Hij moet zijn hoofdkwartier in het kasteel gehad hebben. Andere voorname gebouwen waren er niet.’’ Het artikel in De Militaire Spectator toont aan dat het kasteel in Balgoy inderdaad werd gebruikt als hoofdkwartier. Als op een gegeven moment prins Willem III het beleg te lang vindt duren, komt hij op 9 oktober van dat jaar met versterkingen aan in Wijchen om zo te proberen voor de winter Grave te heroveren. Hij verblijft dan in het Wijchens kasteel. Een bijzonder feit dus wat Wijchen nog beter op de kaart zal zetten in de historische geschiedenis van ons land en ook nog eens een belangrijke rol voor Wijchen en Balgoy samen in de slag om Grave.

In hetzelfde artikel op de website van de Gelderlander oppert Ruud het idee van een leuke historische fietstocht van kasteel Wijchen langs de plek waar het kasteel in Balgoy heeft gestaan en dan naar Grave. Hij heeft ook al een naam: de Rabenhaupt-fietstocht. Ik zou daar aan willen toevoegen dat een historische wandeltocht zeker ook een optie kan zijn. Starten vanaf het treinstation in Wijchen via het kasteel in Wijchen lopen door een fantastisch natuurgebied, waar eeuwenlang de Maas gemeanderd heeft en waar het kasteel van Balgoy gestaan heeft, naar de vestingstad Grave. Een flinke wandeling van zo’n 15 km en dan met de bus vanaf het busstation in Grave terug naar het treinstation in Wijchen. Dit ga ik zeker uitwerken in de komende tijd.
