Het is al weer een tijd geleden dat er een bericht verscheen op deze blog. De intelligente lockdown ten gevolge van de corona-pandemie veranderde niet alleen op ons werk (thuiswerken) veel, maar ook ons hele sociale leven met familie en verenigingen werd helemaal anders. Hoe het verder zal gaan is afwachten, want het aantal besmettingen neemt momenteel weer toe.
Toch was er genoeg te vertellen. Alleen al het feit dat op donderdagavond 2 juli jl. op de parkeerplaats van dorpshuis ’t Balgoyke leden, ereleden en vrijwilligers van Harmonie Kunst en Vriendschap Balgoy samengekomen waren voor een speciale bijeenkomst ter afsluiting van het jubileum jaar.
Ter gelegenheid van haar 100-jarig bestaan mocht ik als voorzitter uit handen van burgemeester Marijke van Beek een Koninklijke Erepenning in ontvangst nemen. Deze bijzondere eer valt maar weinig verenigingen in ons land ten deel. Maar de verrassing was nog niet compleet. Ook de activiteiten van mijzelf waren in Den Haag blijkbaar niet onopgemerkt gebleven. Na de uitreiking van het ereteken werd ik ook nog toegesproken door de burgemeester en volgde een benoeming tot Lid in de Orde van Oranje-Nassau. Ook de websites van de Gelderlander, RN7 en harmonie Kunst en Vriendschap doen verslag.
Een grote verandering die ook in de afgelopen maanden plaatsvond, is dat ik verhuisd ben naar Wijchen. Inderdaad heb ik Balgoy (hopelijk tijdelijk) verlaten en een nieuwe stek gevonden in het Wijchense Kerkeveld. Natuurlijk is Balgoy niet uit het oog verloren en verandert er niets aan mijn verbondenheid met de Balgoyse gemeenschap. Er is niks mis met een andere kijk op Balgoy, vanuit Wijchen Zuid (of Balgoy Noord, ’t is maar net hoe je het bekijkt). De binding met het water blijft en via de Woordsestraat en Rijdtsestraat sta je binnen tien minuten bij de oude toren. Via de Elshof, het brugje over de Balgoyesewetering en boerderij de Gamert kan natuurlijk ook.
Dit waren van oudsher de twee gangbare manieren om van Balgoy naar Wijchen te gaan. Vanaf dat ik in Balgoy ben gaan wonen is aan de andere kant van de Balgoysewetering een nieuwe wijk gebouwd, Kerkeveld. De wijk Kerkeveld bestaat uit verschillende buurten: Diemewei, De Meren, De Flier, De Lingert en De Gamert. De Meren en Diemewei waren in de beginjaren van Kerkeveld de enige buurten.
Later kwam hier de Flier en de Gamert bij. Nog een tijd later vestigde zich ook de buurt de Lingert in Kerkeveld (Bron: Wikipedia).
Ik was wel benieuwd waarom deze buurt de naam “de Lingert” heeft gekregen. Het enige wat ik tot nu toe gevonden heb is een advertentie uit 1907 in de Provinciale Geldersche en Nijmeegse Courant, waarin vermeld wordt dat in cafe Burgers te Lunen onder andere het halfgewas van twee percelen rogge en twee percelen tarwe publiek is verkocht. Het betrof percelen op de Lingert. Dit suggereert dat de Lingert agrarische grond was in deze buurt. Een leuke bijkomstigheid is, dat ik nu net als de Alvernezen, die op Alverna wonen, kan zeggen dat ik op de Lingert woon.
Natuurlijk ben ik nieuwsgierig naar nog meer (historische) informatie over deze mooie rustige nieuwe woonplek en de eventuele verbinding van deze plek met Balgoy. Van boerderij de Gamert aan de westkant van Kerkeveld weten we dat de laatste agrariër die er heeft gewoond (dus voordat oud-raadslid Rob Engels de boerderij kocht in 1995) wortels had in Keent (Tweestromenland, nummer 88 uit 1996). Zijn naam was Lambertus Broeren, zoon van Huub Broeren uit Keent en Pieta Sengers uit Wijchen. Lambertus breidde de Gamert uit van ongeveer 31 tot 42 ha. Dit was met name uitbreiding met gronden die oorspronkelijk bij het Balgoysch kasteel behoorden. De gemeente Wijchen betaalde in 1994 ongeveer 6 miljoen gulden voor de Gamert. De grond werd, behalve voor het woonhuis met het bijbehorende erf (ongeveer 2000 m2) gebruikt voor het realiseren van bouwplannen in Kerkeveld.
Piet's Blog: Balgoyse mins 
Naar aanleiding van je blog heb ik een poging ondernomen om de geschiedenis van De Lingert uit te pluizen. Hier het resultaat:
In een advertentie in de Graafsche Courant van 16 juli 1887 bieden de erfgenamen van Th. Sommerdijk ter veiling aan:
“Onder Wichen
I. Een heerenhuis met flinken tuin, gelegen op het beste gedeelte van het dorp, groot 15 A. 70 cA., bevattende ruime kamers, keuken, bijkeuken, kelder, zolder en verdere gemakken.
II. Een perceel weiland ‘de Bies’ 3 HA. 38 A. 70 cA.
III. Een perc. bouwland ‘de Kleine Kerkweg’ 1 HA. 44 A. 50 cA
IV. Een perc. bouwland tegenover perc. III, 1 HA. 51 A. 80 cA.
V. Een perc. bouwland ‘de Lingert’, ten noorden van perc. IV, 1 HA. 51 A. 60 cA.”
etc.
Th. Sommerdijk is Theodorus (Derk) Sommerdijk, geboren 18 februari 1822 te Wijchen, zoon van Peter Sommerdijk en Geertruida van Wezel, in 1853 te Bergharen getrouwd met Francina Kistemakers. Hij is 25 juni 1887 te Wijchen overleden.
Th. Sommerdijk is een telg uit de vermogende Wijchense familie Sommerdijk (ook wel gespeld als Somerdijk) die sinds 1753 hoeve ‘de Gamert’ in eigendom had.(1)
Th. Sommerdijk had zelf geen kinderen. De erfgenamen zijn zijn neven en nichten, de kinderen van twee van zijn broers en zijn zus.(2)
Th. Sommerdijk heeft ‘de Lingert’ en de andere bovengenoemde percelen in 1871 geërfd van zijn vader.(3)
De akte van toeslag d.d. 9 aug. 1887 vermeldt dat het perceel bouwland met de naam ‘De Lingert’ kadastraal bekend staat als gemeente Wijchen sectie E nummer 19.(4)
Vader Peter Sommerdijk heeft, samen met zijn broer Hendrikus, boerderij ‘de Gamert’ met alle daarbij behorende landbouwgronden en andere eigendommen verkregen uit de nalatenschap van zijn ouders, Derk Sommerdijk en Johanna van Lunen. Bij de erfboedelscheiding d.d. 17 dec. 1863 komen de broers overeen dat Hendrikus levenslang vruchtgebruik van de complete boedel krijgt en Peter de volledige eigendom.(5)
Bij de opsomming van landbouwgronden in deze boedelverdelingsakte van 1863 staat ook het perceel met kadastraal nummer E19, een stuk “bouwland ter grootte van een bunder een en vijftig roeden zestig ellen”. Qua grootte komt dit perceel exact overeen met de in de advertentie in de Graafsche Courant vermelde grootte van ‘De Lingert’.(6)
Perceel E19 staat op de kadastrale kaart van 1832 aangeduid als eigendom van de weduwe Derk Sommerdijk.(7) Weduwe Derk Sommerdijk is eerdergenoemde Johanna van Lunen (geb. 1762 – ovl. 1839), dochter van Peter van Lunen, herbergier van ‘de Koning van Engeland’ in het buurtschap Lunen. Zij trouwde 4 mei 1790 te Wijchen met Derk Sommerdijk (geb. 1755 – ovl. 1820).
De ouders van Derk – Peter Sommerdijk en Maria Huibers van Maasacker – hebben in 1753 De Gamert gekocht. De grootouders van Derk van moederskant waren pachter van “den tweeden Gasthuis bouwhoff op Vormeren tot Wichen gelegen”, één van de twee grote pachthoeven genaamd ‘Vormer’ waarvan het Oud Burgeren Gasthuis uit Nijmegen eigenaar is. Ook Derks’ grootouders van vaderskant waren grote boeren in Wijchen en beschikten over een omvangrijk grondbezit.(8)
Derks’ moeder Maria overlijdt in 1755 in het kraambed, een paar dagen na zijn geboorte. Zijn vader Peter Sommerdijk hertrouwt in 1757 met Mechteld Paulussen, dochter van Paulus Aarts van Florensteijn uit Balgoij. Vanwege familieverwantschap in de 2e en 3e graad was er voor dit huwelijk wel eerst dispensatie nodig van de RK Kerk.(9)
‘De Lingert’ behoorde dus al lange tijd tot het landbouwareaal van boerderij ‘De Gamert’. Hoe lang precies is niet te achterhalen. Bij de koop in 1753 omvatte ‘De Gamert’ in totaal “vijf mergen bouw en weijland”. In een hypotheekakte uit 1794 is ‘De Gamert’ met bijbehorende landbouwgronden inmiddels ongeveer 31 morgen groot. In deze akte staat o.a. als onderpand genoemd “een stuk schietende van de 2e Else heg van de Lingelaars tot aan de kamp bij Gerrit Rijken in pagt, groot een morgen drie hond…”. Het zou goed kunnen dat de naam ‘De Lingert’ is afgeleid van ‘de Lingelaars’ en dat het hier hetzelfde perceel betreft.(10)
In Wijchen is het gebruikelijk om wijken en buurten te vernoemen naar oude namen van boerderijen en landbouwgronden, zie Homberg, Kraaijenberg, Heilige Stoel etc..
Zo bezat de familie Sommerdijk onder andere ook nog een perceeltje bouwland met de naam ‘de Diepenvoort’ en aan de noordoever van het Wijchens Meer een ruim 2 hectare groot bouwland ‘den Aalsburg’ genaamd. De familie van Lunen was eigenaar van een circa 1 morgen groot stuk bouwland genaamd ‘Blauwenshof’.
De Lingert past dus prima in dit rijtje Wijchense wijk- en buurtnamen.
(1) Transportakte 22-9-1753 Erven Loeff Theunissen en Petronella Janssen in leven EL verkopen voor ƒ2830 aan Peter Sommerdijk en Maria Huijbers EL “eenen bouwhof van ouds de Gamert gen. bestaande in een huijs, schuur, hof, varkensschot, met ongeveer vijf mergen bouw en weijland, in ’t buurtschap Woert, kerspel Wijchen”; Gelders Archief, 0190 ORA Rijk van Nijmegen Protocol van opdrachten, vestenissen enz. van het kerspel Wijchen 119 1754-1763
(2) Testament Th. Somerdijk 14-6-1887; Gelders Archief, 0168 Notariële archieven 1811-1925 92. Standplaats Wijchen 92.6. notaris M.G.A. Wierts van Coehoorn 092 1887
(3) Akte van verdeling t.b.v. de erfgenamen van Peter Somerdijk d.d. 19-10-1871; Gelders Archief, 0168 Notariële archieven 1811-1925 92. Standplaats Wijchen 92.5. notaris A.W. Zweers 1871
(4) Akte van toeslag veiling nalatenschap Th. Sommerdijk 9-8-1887; Regionaal Archief Nijmegen, 446 Notaris Th.F.A. Hekking Nijmegen, inv.nr. 66, Onderwerp Toeslag, Aktenummer 253, Datum document 9-8-1887
(5) Scheidingsakte boedel d.d. 17-12-1863 van de nalatenschap van Derk Sommerdijk en Johanna van Lunen; Gelders Archief, 0168 Notariële archieven 1811-1925 92. Standplaats Wijchen 92.4. notaris P. Vemer 5071 1862-1863
(6) Bij invoering van het metriek stelsel in 1816 werd de bunder gelijkgesteld aan 1 hectare, 1 roede aan 1 are, 1 el aan 1 centiare
(7) HisGis Gelderland kaartviewer
(8) Magescheid 25-4-1774 Boedelverdeling tussen Peter Somerdijk en Mechteld Pauwels EL en Derk Somerdijk en Maria van Haeren EL van de nalatenschap van hun ouders wijlen Aart Peters Somerdijk en Derkse Derks; Gelders Archief, 0190 ORA Rijk van Nijmegen Protocol van opdrachten, vestenissen enz. van het kerspel Wijchen 121 1773-1781
(9) Genealogie van Paulus Willems en Genealogie van Arnoldus Peters Sommerdijk; genealogie-database.nl
(10) Vestenis 25-2-1794 Derk Somerdijk en Johanna van Lunen EL lenen ƒ7000 met als onderpand een bouwhof met diverse percelen landbouwgrond, te samen groot ongeveer 31 morgen; Gelders Archief, 0190 ORA Rijk van Nijmegen Protocol van opdrachten, vestenissen enz. van het kerspel Wijchen 124 1790-1794
LikeGeliked door 1 persoon
Erg leuk deze verhalen over de vorige bewoners en de verschillende landbouw arealen.
Dank!
Thomas
-de huidige bewoner van boerderij de Gamert-
LikeLike