Hoeve

Een Zuid-Hollandse familie in Balgoy 1928-1931

Een reactie plaatsen

Meer dan een jaar geleden werd er op faceboek een berichtje gepost door Anneke uit Berkel en Rodenrijs, Zuid-Holland over familieleden die in Balgoy gewoond hadden. Het resulteerde in een eerder verhaal op deze blog over de familie Helderman, die in de Hoeveweg heeft gewoond. Ze vroeg om foto’s en gegevens en het leuke is dat ze nu zelf ook steeds meer foto’s tegenkomt die gemaakt zijn in Balgoy, zoals de foto hieronder.

IMG_0084
2e van links Hans Helderman, 21-04-1929 geboren in Balgoy, en helemaal rechts Leo Helderman, op 02-11-1930 geboren in Balgoy. De geboren Balgoyenaren kwamen dus een bezoekje brengen aan hun geboorteplaats. Wie de andere twee mannen zijn is niet bekend; misschien waren zij destijds de bewoners. Deze foto is rond 1950 gemaakt. (Bron: Anneke Krak)

Ik ben net als Anneke ook benieuwd of er Balgoyse mensen zijn die de meest linkse man op de foto kennen en de tweede van rechts. Wat betreft de familie Helderman is de stamboom op MyHeritage te vinden. Een uitsnede, met o.a. Johannes Helderman, zijn vrouw Anna, de twee jongens die in Balgoy geboren zijn en de relatie met Anneke, is hieronder gegeven.

Helderman stamboom
Deel van de stamboom van Johannes Everardus Helderman en Anna Petronella van der Helm zoals die op MyHeritage te vinden is.
Hoeveweg 14 en Hoeveweg 16 (achterhuis) op dit moment.

Anneke vroeg zich ook af of het huis er nog stond of dat het misschien afgebroken was. Het huis, hoewel grondig verbouwd, staat er nog en net als in de tijd van de familie Helderman wordt het bewoond door twee gezinnen. Op kadastrale kaarten is de ligging terug te vinden. Een gemakkelijke manier om de lokatie weer te geven is middels PDOK. Publieke Dienstverlening Op de Kaart (PDOK) is een platform voor het ontsluiten van geodatasets van Nederlandse overheden. Dit zijn actuele en betrouwbare gegevens voor zowel de publieke als private sector. PDOK stelt digitale geo-informatie als dataservices en bestanden beschikbaar. De PDOK diensten zijn gebaseerd op open data en daarom voor iedereen vrij beschikbaar.

Kadaster nu
Met PDOK worden o.a. de kadastrale perceelsgrenzen, perceelnummers, de belangrijkste bebouwing en straatnamen weergegeven.

Op 18 februari 1815 werd het Topographisch Bureau opgericht. Sinds die datum verzamelt en ontsluit de Nederlandse overheid geografische informatie: bijvoorbeeld over de ligging van wegen, water, bebouwing en landbouwgrond. Later ging het Bureau verder onder de naam Topografische Dienst. In 2004 werd de Dienst onderdeel van het Kadaster. Hiermee haalde het Kadaster jarenlange ervaring met het verzamelen van geo-informatie in huis. Om 200 jaar topografie te vieren werd een tijdreis-app gemaakt, topotijdreis.nl. Met deze app zijn meer dan 200 jaar aan topografische gegevens van nederland beschikbaar! Als we naar de twintiger jaren van de vorige eeuw gaan, zien we de bebouwing van de Hoeveweg in die periode en kunnen we de boerderij die bewoond werd door de familie Helderman terugvinden.

Hoeveweg 1925
Topografische kaart uit de periode 1925-1930.

Opa en oma woonden als het goed is op Hoeveweg 43

3 reacties

foto Anneke Krak - Hoeveweg 43

“Hoeveweg 43” in Balgoy rond 1930

Heemkunde en historie gaan heel goed samen met sociale media. Deze middag werd er op faceboek een berichtje gepost door Anneke uit Berkel en Rodenrijs, Zuid-Holland, met een fotootje (zie hierboven) en een vraag. Ik citeer: “Rond 1930 hebben mijn opa en oma tijdelijk in een gedeelte van deze boerderij gewoond, mijn oma had alleen dit foto’tje. Het zou als het goed is hoeveweg 43 moeten zijn. Ik ben benieuwd wie destijds de eigenaar van de boerderij was, en of er nog meer foto’s van zijn.”

Deze vraag is uitermate geschikt om op te zoeken in het bevolkingsregister (BR). Vanaf 1923 was Balgoy geen eigenstandige gemeente meer, maar onderdeel van de gemeente Overasselt. Alleen gaat het online BR van de gemeente Overasselt niet verder dan 1923. Dit register (1924-1931) is wel in te zien in het Regionaal Archief te Nijmegen. Het BR bestaat uit 10-jarige tabellen met daarin de inwoners van de gemeente geregistreerd op huisnummer. Bovendien is opgetekend wanneer zij in de betreffende periode zijn gevestigd en/of wanneer zij zijn vertrokken. In dit geval dus in de periode 1924 tot en met 1931. De onlogische begindatum wordt verklaard door het feit dat op 1 mei 1923 de gemeente Balgoy en Keent haar zelfstandigheid opgaf en werd gevoegd bij de gemeente Overasselt. In diezelfde periode 1924-1931 werd in de zomer van 1928 ook nog een nieuwe huisnummering ingevoerd door de gemeente Overasselt.

De verbinding van Balgoy met Keent: Van Molenweg naar Hoeveweg

Hoeveweg C103. Deze figuur is een detail van een landkaart die is gedateerd op 1904, waarin de huisnummer uit de periode 1924-1931 zijn ingetekend. Deze kaart is weer als overlay gebruikt op een Google Earth luchtfoto met datering 2006.

De gegevens met betrekking tot de opa en oma staan op bladnummer 210 van het BR. Vanaf 1928 is het huisnummer C103, maar voor de hernummering was het C43 (Hoeveweg 43 dus!). Het huis werd in die tijd bewoond door de landbouwer Theodoor Johannes Kleijnen, diens echtgenote Henrica Joanna van Berkel en hun vier kinderen, die in 1923, 1924, 1926 en 1927 geboren werden.

Op 5 april 1928 wordt melkverkoper Joannes Everardus Helderman uit Schiebroek op hetzelfde adres ingeschreven, samen met echtgenote Anna Petronella van der Helm en hun vier kinderen Gerardus Cornelis Maria (geboren 1922, Loosduinen), Cornelia Maria (geboren 1923, Schiebroek), Adrianus Wilhemus Maria (geboren 1924, Schiebroek) en Anna Leonarda Maria (geboren 1926, Schiebroek). In Balgoy worden ook nog Johannes Gerardus (1929) en Leonardus Jacobus Gerardus (1930) geboren. Op 1 juni 1931 wordt het gezin uitgeschreven en verhuist naar Berkel C.A. en wordt bladnummer 210 van het BR afgesloten.

De enige foto’s die ik heb dateren van de jaren vijftig van de vorige eeuw; het huis wordt dan bewoond door Koos de Bruijn. Ook in die tijd woonde er een familie in, Wimke Derks van de Ven en zijn gezin.

Het huis van Koos de Bruijn, later van Jan en Toos de Bruijn

Het huis van Koos de Bruijn, later van Jan en Toos de Bruijn (Bron Milleniumboek Ballegoijse Minse van Ries van Haren,1999)

Wimke Derks van de Ven, echtgenote Mien en dochter Josefien

Wimke Derks van de Ven, echtgenote Mien en dochter Josefien. Op de achtergrond links het huis en rechts de H. Johannes de Doperkerk. (Bron Milleniumboek Ballegoijse Minse van Ries van Haren,1999)

H Johannes de Doperkerk Balgoy 1926

Luchtfoto van kruising Boomse en Hoeveweg uit 1926. De boerderij waar het gezin Helderman heeft gewoond staat links van de H. Johannes de Doperkerk,enkele meters verderop de Hoeveweg in. Collectie Nederland: Musea, Monumenten en Archeologie, Gebruiksrecht http://www.europeana.eu/portal/en/rights/rr-f.html

Met behulp van de bovenstaande foto’s ontdekte Anneke nog geen dag later tussen haar oude foto’s een foto, gemaakt voor de boerderij in Balgoy. Op deze foto staat de familie Helderman en omdat op deze foto vier kinderen staan en niet de twee die in Balgoy zijn geboren in 1929 en 1930, dateert de foto zeer waarschijnlijk van voor die tijd, dus 1928/1929.

Familie Helderman in Balgoy

Familie Helderman in Balgoy (1928/1929), 3e en 4e van rechts zijn Joannes Everardus Helderman en echtgenote Anna Petronella van der Helm. Ervoor hun kinderen v.l.n.r. Gerard, Aad, Corry en Annie. Corrie is de moeder van Anneke. Anderen zijn familie, 2e van links een zus van Anna van der Helm en 3e van links en 2e van rechts broers. De rest is aanhang. Voor woning Hoeveweg C43/C103 te Balgoy (Bron: Anneke Krak).

Hieronder nog een tweede foto met daarop vier kinderen van Joannes Helderma en Anna van der Helm.

B8E23109-B759-4859-BFF1-D2ABBA15B36F

V.l.n.r. Corry, Aad, Annie en Gerard Helderman voor hun woonhuis aan de Hoeveweg in Balgoy rond 1928 (Bron: Anneke Krak).

De verbinding van Balgoy met Keent: Van Molenweg naar Hoeveweg

3 reacties
Alweer meer dan 25 jaar woonachtig in Balgoy aan de Hoeveweg of “op de Hoeve”. Uitzoeken waar die naam vandaan komt en wanneer precies de naam “Hoeveweg” aan de straat werd gegeven staat nog op mijn to-do-lijstje, maar met die laatste verwijzing “op de Hoeve” lijkt het voor de hand dat “de Hoeve” al eerder bestond dan de Hoeveweg. Nadat ik pas geleden op een werkvond van Pagus Balgoye dit onderwerp besprak, kwam ’s avonds al een reactie van mijn buurman en medelid van Pagus Balgoye. Een e-mail met een plattegrond die dateerde uit 1866 (1).

Ontwerp ter verbetering der rivier de Maas onder Balgoij (1866)

In het Balgoy uit die tijd heette volgens deze plattegrond het land ten oosten van de Herreweg “de Lumtte” (nu bekend als de Luumpt) en tussen de Herreweg en Molenweg “de Hoeve”. De Molenweg is wat nu de Hoeveweg heet en deze Molenweg verbond Keent en Balgoy, die een hoge vrije heerlijkheid vormden en die te zamen een kerspel en een rechtsgebied uitmaakten (2). In deze bron wordt weliswaar gesproken over Molenstraat, maar dit moet een vergissing zijn. Op een kadastrale kaart uit ca. 1830 is dit nog duidelijker te zien (3). De Molenweg vormt de verbindingsweg tussen de dorpskernen van Keent en van Balgoy. De kern van Balgoy was in die tijd gesitueerd rondom de toenmalige kerk (nu de Oude Toren).

Detail kadastrale kaart 1811-1832: verzamelplan Balgoij, Gelderland (MIN05015VK1)

De naam Molenweg was te danken aan de Molen die aan de Maasbandijk was gelegen net voordat de dorpskern Keent begon (4). Volgens de molendatabase was er al een molen op die plek in 1730 of zelfs eerder. Op de kadastrale kaart uit 1811-1832 staat dat het een windkorenmolen betrof. Een korenmolen van het type standerdmolen, in 1908 door brand verwoest, weer opgebouwd en na 1937 gesloopt, omdat door de maaskanalisatie de functie verloren was gegaan. De molen was in de 20e eeuw eigendom van Lambertus Broeren, die woonde op de toen genaamde Hoeveweg, nu genaamd oude Maasweg. Broeren maalde voor boeren uit Keent roggemeel wat gebruikt werd voor varkensvoer en uiteraard ook ander meel voor bakkers uit de omgeving. Zo ook voor de opa van Arno van Zwam, die met zijn grote gezin naast de molen en molenwiel woonde. Zijn woning (boerderij) bezat een bakhuisje en hij bakte daar voor Keent het brood af. Het geknede deeg werd in bussen door Broeren aangeleverd en de opa van Arno kneedde er nog een beetje aan voordat hij het in het bakhuis afbakte. Het vuur stookte hij met snoeihout van de meidoornhagen die nog steeds in Keent te zien zijn (5).
Wie woonde er nog meer in de Hoeveweg in die tijd (6)? Misschien ook wel een interessante vraag voor de vele nieuwe bewoners van de straat. Een stukje geschiedenis van de plek waar je woont willen de meeste mensen wel weten. Hiervoor werd het bevolkingsregister van de gemeente Overasselt periode (1924 – 1931) in het Regionaal Archief te Nijmegen geraadpleegd. Het bevolkingsregister bestaat uit 10-jarige tabellen met daarin de inwoners van de gemeente geregistreerd op huisnummer. Bovendien is opgetekend wanneer zij in de betreffende periode zijn gevestigd of wanneer zij zijn vertrokken. De onlogische begindatum (1924) wordt verklaard door het feit dat op 1 mei 1923 de gemeente Balgoy en Keent haar zelfstandigheid opgaf en werd gevoegd bij de gemeente Overasselt. Als huisnummer is de nummering aangehouden zoals die door de gemeente Overasselt werd ingevoerd in de zomer van 1928 (juli/augustus). De huisnummers zijn ingetekend op een landkaart van die periode. Deze kaart is weer als overlay gebruikt op een Google Earth luchtfoto met datering 2006.

Op C85 woonde molenaar Broeren

Op C86 Petrus de Bruijn, die enkele jaren later moest wijken voor de maaskanalisatie en naar de Herreweg verhuisde

Op C87 woonde Hend Stevens

Een stukje verderop aan de Maasbandijk woonde het gezin van Peter van den Boogaard

Op C90 woonde het gezin Adrianus Arts

C92 was schuin tegenover C90 en werd bewoond door Gerardus Walk


Op C94 woonde de familie Rossen; de foto is van achter het huis gemaakt, want links ervan is heel mooi de “nieuwe” kerk te zien

Op C96 was ook een kruidenierswinkeltje gevestigd in die tijd

 

Tegenover de familie Rossen woonde de familie Dinnissen op C95


Het huis op C100 werd in die tijd bewoond door 2 broers en een zus; later in 1955 werd het gekocht door mijn schoonouders en nu woon ik er

Er zijn natuurlijk heel veel feiten met betrekking tot de Hoeveweg die we op dit moment nog niet kennen. Gebeurtenissen, activiteiten, gebouwen en mensen die er geleefd en gewerkt hebben, bijvoorbeeld het veerpont dat tussen Keent en Balgoy voer na de maaskanalisatie en van de maaskanalisatie zelf?

 

De veerpont voer tot eind 1944, daarna werd een roeiboot ingezet

Wanneer werd de naam Hoeveweg ingevoerd en was het niet meer Molenweg? De geschiedenis van het café, dat halverwege de dertiger jaren werd gebouwd tegenover de kerk. De kerk die in 1914 werd gebouwd; waarom op die plek? De geschiedenis van het postkantoor dat er nu niet meer is.
In de periode dat bovengenoemde mensen in de Hoeveweg woonden, in 1927 om precies te zijn, werd er ook een school gebouwd in de Hoeveweg (7). De reden van het bouwen van deze school en waarom op die plek, toentertijd halverwege de Hoeveweg (of Molenweg) is mij (nog) niet helemaal bekend. Wellicht was de lokatie zo gekozen, omdat ook de kinderen uit Keent naar die school gingen. Het jaartal 1927 is niet helemaal zeker, omdat op de website van “huis van de Nijmeegse geschiedenis” 1914 wordt genoemd (8). In 1964 werd de school gesloten en niet lang daarna afgebroken. De kinderen gingen naar de nieuwe Roncallischool aan de Boomsestraat. De lagere school aan de Hoeveweg is zeker ook een stukje Balgoyse geschiedenis waar nog meer over te vertellen en schrijven valt.

Bron:

  1. Uit 1866 daterende kaart uit archief Pagus Balgoye betreffende de maaskanalisatie.
  2. Het Rijk van Nijmegen. Westelijk gedeelte (1982) – A.G. Schulte, bladz. 287
  3. Kadastrale kaart 1811-1832: verzamelplan Balgoij, Gelderland (MIN05015VK1)
  4. http://www.molendatabase.org/ (nummer=3684)
  5. Arno van Zwam in: “de standerdmolen van Keent” van Jeroen Arts, Brabants Historisch Informatie Centrum
  6. “Wie woonde waar in Balgoy en Keent ten tijde van de maaskanalisatie” (2010) Piet van Erp, Werner Peters
  7. “75 jaar Kerkkroniek Balgoy” (1989) Wim Verhoeven
  8. Gemeente Balgoij en Keent

Nextdoor – een leukere en wellicht veiligere buurt met nieuwe buurtapp

Een reactie plaatsen
Nextdoor is een van oorsprong Amerikaanse app die buurten meer mogelijkheden geeft om met elkaar te communiceren. Vier jaar geleden gestart en begin deze week in Nederland gelanceerd. Er zijn al meer dan 100 buurten gevormd en het aantal loopt snel op. Kan zo’n concept ook iets zijn voor onze buurt?
Uitnodiging in de brievenbus
Mark wil het proberen. Vanmorgen ontving ik van hem een uitnodiging in de brievenbus en ik heb geen minuut getwijfeld. Heb me meteen aangemeld.
Nextdoor is een alternatief voor de buurtgroepen van WhatsApp die je overal in Nederland vindt (behalve dan hier in mijn buurt). De vraag was dus of ik de besloten buurtapp Nextdoor wilde gebruiken om te communiceren met en over onze buurt; dus om advies vragen, buurtfeest organiseren, spullen lenen, weggeven of zoeken naar een weggelopen huisdier. Inmiddels heb ik een eerste indruk van de app en heb ik een redelijk idee gekregen van de mogelijkheden – en van de mogelijke valkuilen.
Niet alleen urgente berichten
Buurten in de omgeving
Eén van die valkuilen van Nextdoor is de potentiële overload aan niet-relevante berichten. Standaard krijg je niet alleen meldingen van je eigen buurt te zien, maar ook van andere Wijchense buurten; bijvoorbeeld Abersland, Kraaijenberg en Bikkelkamp zijn ook een buurtgroep begonnen. Standaard staat alles ingeschakeld en je zult zelf in de instellingen moeten duiken om meldingen van andere buurten uit te zetten. Voor sommige mensen kan dat net iets te veel gedoe zijn.
Daar komt bij, dat Nextdoor niet alleen bedoeld is voor urgente berichten over verdachte personen en inbraken. Je kunt er ook spullen aanbieden of zelfs reclame maken. Dat kan al snel leiden tot een facebook-achtige app. Tegelijkertijd kan dat voor sommigen ook een reden zijn om Nextdoor te gaan gebruiken.
Wat is Nextdoor? Nextdoor is een besloten netwerk via een app. Toch is er een verschil met de buurtgroepen van WhatsApp: bij die groepen kun je niet zien welke andere groepen er zijn en kun je ook niet meekijken in andere buurten. Bij Nextdoor is de opzet iets anders, al is het aanvankelijk net zo gesloten. Pas op uitnodiging van een buurtgenoot mag je meedoen en je kunt dan meteen zien wat er in andere buurten te doen is. De berichtjes blijven dus niet beperkt tot jouw eigen buurt, want ook anderen kunnen meekijken. Wil je toch dat maar een beperkte groep mensen jouw bericht kan lezen, dan is het verstandiger om een privébericht te sturen of een kleinere groep aan te maken.
De insteek van Nextdoor is ook iets anders dan die van de WhatsApp-groepen, die vooral op het voorkomen van inbraken zijn gericht. Bij Nextdoor gaat het in eerste instantie om positieve interactie met buren.
Als je een uitnodiging krijgt, wordt je ook meteen gevraagd anderen uit te nodigen. Nu zit ik nog in een pilotbuurt. Mijn buurt wordt pas definitief als minstens 10 mensen lid worden en binnen 21 dagen hun adres verifiëren. Nu snap ik ook de nadruk wel die Nextdoor legt op het uitnodigen van al die buren: als je niet voldoende buren optrommelt vervalt je buurtgroepje weer.
Op de website van Nextdoor kun je zien of jouw buurt al beschikbaar is, door je huisadres en e-mailadres in te vullen. Daarmee heeft Nextdoor wel meteen jouw gegevens en bovendien willen ze graag je interesses, hobbies, functie en andere persoonlijke details weten, zoals dat ook met Facebook het geval is. Dat gebeurt onder het mom van ‘dan weten buren ook wie jij bent’, maar hou er rekening mee dat die gegevens voor Nextdoor ook best interessant zijn. In de privacy-verklaring van Nextdoor staat overigens: ‘We delen nooit je gegevens met adverteerders’ (maar ze kunnen de data dus wel zelf analyseren).
Een buurtnetwerk heeft iets onschuldigs en sympathieks en je gaat uit van goede bedoelingen van alle deelnemers, maar de standaardinstellingen om te delen zijn nogal ruim. Ook mensen van buiten de buurt kunnen zien op welk huisnummer jij woont. Als je vergeet om je profiel af te sluiten voor mensen buiten de buurt, moet je beseffen dat je daarmee risico’s loopt. Je kunt ook blokkeren dat anderen je huisnummer kunnen zien, maar aan de hand van het kaartje (en de huisnummers van mensen die nog geen lid zijn geworden) is vrij gemakkelijk te achterhalen om welk huisnummer het gaat. Nextdoor heeft gelukkig wel als beleid dat je je echte naam moet gebruiken. Ook wordt je adres geverifieerd, zodat Nextdoor zeker weet dat jouw straatnaam en huisnummer kloppen. Je mag geen fantasiegegevens invoeren.
Mijn eerste indruk is dat Nextdoor een positieve insteek heeft: niet alleen berichten van ongeruste ouders en mensen die ‘verdachte personen’ zien lopen, maar ook de mogelijkheid om tips uit te wisselen en om over andere zaken te communiceren met de buurt. Aanbellen of gewoon effe langs lopen kan natuurlijk nog steeds, maar we zijn allemaal druk en als we een keer samen willen overleggen is een gemeenschappelijk moment vaak moeilijk te vinden. Bovendien is een wakend oog voor de buurt toch ook wel handig!
Pluspunten:
  • Makkelijk buurtcontact
  • Goed alternatief voor WhatsApp-groepen, als die nog niet bij jou in de buurt zijn
  • Rustig uiterlijk van de app, daardoor erg overzichtelijk
  • Positieve instelling met evenementen en buurtactiviteiten, niet alleen meldingen over verdachte zaken
  • mogelijkheid voor privéberichten
  • De Nextdoor buurtapp is beschikbaar voor Android en iPhone
Minpunten:
  • Standaard-instellingen zijn erg open, daardoor loop je privacy-risico’s
  • De app verzamelt nogal wat persoonlijke info (de verleiding om te delen is groot, omdat het onschuldig lijkt)
  • Amerikaans bedrijf, daardoor geen Europese privacy-garanties
  • Standaard staan alle buurten aangevinkt, waardoor je nogal wat niet-relevante meldingen krijgt (uitschakelen moet handmatig)