Jans

Het verhaal van Zr. Antoinetta uit Balgoy na een wandeling in Wijchen

Een reactie plaatsen
Het kerkhof van het voormalige klooster Huize Tienakker, dat in 2000 werd gesloten. Sinds 14 oktober 2019 is het kerkhof eigendom van de gemeente Wijchen, die ook de verzorging van dit kerkhof heeft overgenomen.

Vorige week zaterdag liep ik met mijn echtgenote Ans door het centrum van Wijchen. Het was zo’n mooi weer dat we besloten om een stukje verder te wandelen. Toen ik vroeg om een rondje over het voormalige kloosterterrein van Tienakker te lopen, want daar was ik nog nooit geweest, zei Ans dat daar een oudtante, Zr Antoinetta, begraven lag op het kloosterkerkhof. Zr Antoinetta, Theodora Maria Kersten, was de zus van Hanna Kersten, die getrouwd was met Piet Jans (oma en opa van Ans). Piet Jans is na het huwelijk met Hanna Kersten in 1910 ingetrouwd bij zijn schoonmoeder Elisabeth de Bruijn in Balgoy. Schoonvader Hendrikus Kersten overleed in september 1909.

Het Klooster Tienakker werd in 1865 door de zusters Franciscanessen van Bennebroek (Sint Lucia) in gebruik genomen. De kapel was er toen nog niet. De zusters richtten eerst een kapel in op de zolder van het oude notarishuis, hun klooster Tienakker. Pas later kregen zij toestemming om de kapel te bouwen. Het klooster is in 2000 gesloten. In 2008 is het hoofdgebouw en de kloosterboerderij gerenoveerd en zijn er twee appartementengebouwen gerealiseerd. De renovatie van de kloosterkapel in 2010 vormde het sluitstuk van het project Kloosterpark Tienakker. Alleen de oude dodenakker bleef een rustplaats. Ook de kapel bestaat nog en werd door de huidige eigenaar met zeer veel zorg en liefde gerestaureerd. Eind 2000 werd het klooster Huize Tienakker verkocht. Sinds 14 oktober 2019 is het kerkhof eigendom van de gemeente Wijchen, die ook de verzorging van het kerkhof heeft overgenomen. In het verhaal tussen Maas en Waal is meer informatie te vinden over de geschiedenis van het klooster en het kloosterleven in Wijchen en in het Maas en Waals Tijdschrift voor Streekgeschiedenis Tweestromenland, nr 34 uit 1981 wordt de geschiedenis van 125 jaar Zusters Franciscanessen in Wijchen verteld.

Grafzerk van Zr. Antoinetta op het kloosterkerkhof

Bij de poort van het kerkhof aangekomen, bleek die jammergenoeg op slot. Toch even een blik werpend op de eerste grafzerken, riep Ans verrast “daar ligt Zr. Antoinetta”! En inderdaad links van het pad, op de vierde of vijfde zerk stond de naam Zr. Antoinetta geschreven met als geboortedatum 12 mei 1884 en overlijdensdatum 8 juni 1973.

Detail uit de stamboom van familie Jans: Theodora Maria Kersten is de zus van Johanna Arnolda (Hanna) Kersten. Beiden zijn dochters van Hendricus Kersten en Elisabeth de Bruijn. Hanna trouwt in 1910 met Petrus Johannes (Piet) Jans.

De begraafplaats van de Zusters Franciscanessen is terug te vinden in online-begraafplaatsen 3.0 en ook de gegevens van Zr. Antoinetta.

Begraafplaats Zr. Antoinetta Kersten 1884 – 1973

In de akten van de Burgerlijke Stand van de gemeente Balgoy is de geboorte van Zr. Antoinetta ook terug te vinden. Zij werd geboren als Theodora Maria, dochter van Hendrikus Kersten en Elisabeth de Bruijn.

Geboorteakte Nr. 2 uit 1884 in de Burgelijke Stand van de Gemeente Balgoy en Keent. Theodora Maria Kersten werd geboren “op den twaalfden mei dezes jaars, te zes ure, des namiddags te Balgoy, Wijk A, No. 30 (nu Torenstraat 4).

In september 1909 overlijdt vader Hendrikus Kersten en op 10 juni 1910 trouwen Hanna Kersten en Piet Jans. Zij gaan op de ouderlijke boerderij van Hanna Kersten wonen. Een week voor het huwelijk wordt de twee jaar jongere zus van Hanna uitgeschreven in de gemeente Balgoy en Keent. Volgens het bevolkingsregister van de gemeente Balgoy en Keent 1890 – 1923 vertrekt ze naar Rotterdam.

Bevolkingsregister Balgoy 1890 -1923: Theodora Maria Kersten op 4 juni 1910 vertrkken naar Rotterdam (ZH).

In het bevolkingsregister van Rotterdam, 494-03.612 “Gestichtsregisters”, bevolkingsregisters van patiënten en inwonend personeel, Nr.GR-4, vinden we Theodora Maria Kersten uit Balgoy terug. Zij is ingeschreven op 21 juni 1910 op Coolsingel 36 als liefdezuster in het klooster van de Congregatie der Franciscanessen. In hetzelfde register staat vermeld dat ze op 24 augustus 1912 Rotterdam verlaat en naar Veur bij Leidschendam gaat, naar het St Josephgesticht. Van Veur gaat Theadora Maria Kersten, die dan Zr. Antoinetta heet, naar de gemeente Oudewater. In het bevolkingsregister van Oudewater 1890 – 1915, inventarisnr 510, folionr 169 staat geschreven dat zij op 28 september 1914 uit Veur komt en gaat wonen in het Sint Franciscusgesticht, Capellestraat B117. Ook in Oudewater blijft Zr. Antoinette maar een paar jaar. Volgens het bevolkingsregister van Rotterdam, 494-03.622 “Gestichtsregisters”, bevolkingsregisters van patiënten en inwonend personeel, Nr.GR-14, keert ze op 16 september 1916 weer terug in Rotterdam en wordt ze ingeschreven op het Sint Luciagesticht, Linker Rottekade 129.

Zr. Antoinetta Kersten in Oudewater, ca. 1915

En toen liep de zoekactie dood. Tussen de familiefoto’s vonden we wel een foto van Zr. Antoinetta toen ze in Oudewater werkte. Die moet gemaakt zijn rond 1915 toen ze net 30 jaar oud was. Een tweede foto dateert uit de jaren vijftig van de vorige eeuw en is gemaakt in Wijchen op Tienakker. In die tijd ging de zoon van Piet Jans, Harrie Jans, samen met zijn vrouw Truus van Overbeek af en toe op bezoek bij zijn tante in klooster Tienakker.

Zr. Antoinetta rond 1950 in klooster Tienakker

Toen Piet Jans en Hanna Kersten in 1960 hun 50-jarig huwelijksfeest vierden in Balgoy, was Zr Antoinetta ook van de partij.

Piet Jans en Hanna Kersten 50 jaar getrouwd. Foto onder de ereboog aan de Hoeveweg. In die tijd woonden ze in bij zoon Harrie (midden achter het bruidspaar).
Rechts Zr. Antoinetta en links haar broer Jan met echtgenote op het bruiloftsfeest.

Omdat Zr. Antoinetta op 8 juni 1973 overleden is in Wijchen en op de begraafplaats van klooster Tienakker is begraven moest daar wellicht meer informatie beschikbaar zijn. Na de sluiting van Tienakker zijn de zusters naar klooster Portiuncula in Alverna verhuisd. Dit klooster werd rond 1930 in opdracht van de zusters Franciscanessen gebouwd en werd vernoemd naar de kapel bij Assisi waar Franciscus vaak verbleef en is gestorven. Via via werd contact gemaakt met het hoofd van de Zusters Franciscanessen van St. Lucia (voorheen Bennebroek) in Portiuncula. Zij was graag bereid om te kijken of er in de annalen van de orde nog informatie te vinden zou zijn over Zr. Antoinetta. Na enkele dagen komt per post haar antwoord: “Ingesloten vindt u enige informatie over zuster Antoinetta Kersten. Het is niet uitgesproken veel maar meer staat er niet vermeld. Dat was in die tijd ook niet zo gewoon om uitgebreid de loftrompet te steken. Ik vind het jammer dat ik niet heb kunnen vinden welke taak zuster Antoinetta had in de verschillende huizen.” Toch blijken er wel nieuwe feiten in het archief te zitten en worden eerder gevonden gegevens bevestigd. Data en verplaatsingen kloppen mooi met de gegevens uit de burgerlijke stand en de bevolkingsregisters van de verschillende gemeenten waar Zr. Antoinetta verbleef. Nieuw zijn de data van intrede, inkleding, professie en de kopieën van een professieprentje van het gouden professiefeest en een bidprentje.

Persoonskaart van Zr. Antoinetta in de annalen van de kloosterorde.

In het verhaal hierboven krijgen klooster Tienakker en de orde van de zusters Franciscanessen van St Lucia een gezicht door het verhaal van Theodora Maria Kersten geboren in Balgoy, die op 26-jarige leeftijd Balgoy verliet en Zr. Antoinetta werd in Rotterdam. Na ruim twintig jaar keerde ze terug naar haar geboortestreek en ging op Tienakker wonen en werken, waar ze na een dienstbaar leven in 1973 overleed. Uit het kloosterregister van 1973 blijkt dat Zr. Antoinetta in het begin van het jaar nog even op de hemel moest wachten, omdat haar nieuwe huis daar nog niet klaar was, maar in juni verruilde ze haar plichtsgetrouwe leven voor eeuwige rust en vrede.

In 1973 overleed Zr. Antoinetta, zoals beschreven in het register van het klooster.

Bronnen:
– Hanna Kersten trouwt met Piet Jans uit Escharen – over burgemeesters en gemeentesecretarissen, Piet’s Blog
– Het boeren zit ze in de genen – de familie Jans in Mill, Escharen en Balgoy van 1632 tot heden, Piet’s Blog
– De familie Jans in Balgoy, Piet’s Blog
– Katholiek reveil, tweede golf kloosters, Verhaal tussen Maas en Waal
– 125 jaar Zusters Franciscanessen in Wijchen, Tweestromenland, nr 34 uit 1981


Het gevoel van de Vierdaagse roept herinneringen op in Balgoy aan de watersnood van 1926

3 reacties

UT0ne4bOTo+JKooEcv3yygVandaag was het weer zo ver, de Wijchense dag van de Nijmeegse vierdaagse! De 103de Vierdaagse alweer en tussen 6 uur vanmorgen en ca. half 11 zag ik de 50 km lopers door Balgoy wandelen. Een mooi gezicht met een grote verscheidenheid aan mensen, waarvan de meesten halverwege de tweede etappe nog vol goede moed waren. Het Facebookalbum “Vierdaagse Balgoy 2019!” van Werner Peters geeft een mooie dagimpressie.

Vierdaagse 2019 Balgoy van boven 02

Vanuit de lucht gezien trekken Vierdaagse wandelaars door Balgoy met rechtsonder het huis waar ik woon en boven de Maasbanddijk en de Maas (Bron foto: Rens Artz)

Het zijn dit soort activiteiten waardoor Balgoy en de Balgoyse mensen af en toe media-aandacht krijgen. Ruud van Haren meldde afgelopen weekend al op Facebook dat “Het gevoel van de Vierdaagse” aandacht gaat schenken aan Balgoy. “Het gevoel van de Vierdaagse” is een afwisselend programma waarin KRO-NCRV dagelijks verslag doet van de Vierdaagse. In korte minireportages komen in het programma verhalen van de wandelaars aan de orde, maar wordt ook verteld over het heden en verleden van de plekken waar de wandelaars langs komen. Fons de Poel, zelf Nijmegenaar van geboorte, volgt de wandelaars op hun weg door Maas en Waal. 

1fb8e-image072

Wilhelmina op bezoek in Balgoy, dijkdoorbraak 1925 (Harrie Jans met bosje hooi).

De redactie van het tv-programma was o.a. geïnteresseerd in de rol die de Maas speelt en speelde in het leven van de Balgoyse mensen, nu en vroeger. Op de Maasbanddijk heeft men een prachtig uitzicht over de Maas en het typische landschap waar Balgoy en Keent deel van uitmaken. De Maas is een typische regenrivier. Het water kan plotseling stijgen en dan loopt de boel onder. Zolang het binnen de perken blijft is het een mooi spektakel. Maar in 1993 en in 1995 stond het water hier tot aan de top van de dijk. Opeens was er weer het besef dat een overstromingsramp, zoals die van 1926 nog altijd een reële mogelijkheid is. De documentaire “Kronkels van de Maas” (Andere Tijden, VPRO) uit januari 2008 gaf al een mooi overzicht van deze geschiedenis. Het was Balgoysemins Harrie Jans (1912 – 2011) die het verhaal vertelde van de niet te stoppen watervloed vanuit Nederasselt, de koeien en de paarden die werden ondergebracht in de kerk en zijn ontmoeting met koningin Wilhelmina.

De koninklijke familie in Balgoy 1926

Foto van voorpagina “De Maasbode”, 5 januari 1926: H. Majesteit de Koningin te Balgoy.

Trots als een pauw vertelde hij zijn verhaal en de opnamen vond hij heel interessant. Dat hij dat nog mocht meemaken op 95-jarige leeftijd.

Ook Fons de Poel bracht op zondag 14 juli een bezoek aan de kerk en er werden opnames gemaakt op de Maasbanddijk (foto’s Ruud van Haren). Jammer dat Harrie er niet meer bij kon zijn. De uitzending van “Het gevoel van de Vierdaagse” met Balgoyse beelden is op woensdag 17 juli om 19.10 uur te zien op NPO 1.

Heeroom pater Libertus Jans (1875 – 1948)

Een reactie plaatsen
trouwfoto tante Lies 1944

Trouwfoto van Marinus van Thiel uit Schayk en Lies Jans uit Balgoy. Lies was de dochter van Piet Jans en Hanna Kersten (zittend links van het bruidspaar), die op de boerderij in de Torenstraat te Balgoy woonden, de boerderij waar nu kleinzoon Frans woont. Rechts van het bruidspaar zit heeroom Libertus Jans.

De wortels van de familie Jans liggen in het Brabantse Mill en Escharen. Hieronder is duidelijk te zien hoe in de 19e en begin 20e eeuw de familie Jans verbonden was met Escharen. Met name Godefridus Jans, die schepen was in Escharen heeft een belangrijke rol gespeeld in het Brabantse dorp.Jans Escharen

Hierdoor is er ook regelmatig contact met mensen van EstersHeem, de heemkundekring in Escharen. In 2012 vierde de Stichting Esterse Minipers Escharen haar 40-jarig bestaan. Naar aanleiding hiervan was er een fototentoonstelling in het Dorpshuus. De belangstelling vanuit de Escharense bevolking was groot. Voor enkele enthousiaste dorpelingen was dit een aanzet om een nieuwe Escharense Heemkundekring op te zetten, “Esters Heem” genaamd. De ontvangen foto’s werden benoemd, gerangschikt en gearchiveerd en aan de verzameling toegevoegd.

Afgelopen week werd ik opnieuw benaderd door EstersHeem en het onderwerp was ook deze keer de familie Jans. Een van de mensen van de heemkundekring is de geschiedenis van Pater Libertus Jans (1875-1948) aan het opschrijven. Aanleiding was een mooi oud herinneringsprentje van zijn priesterwijding in december 1902.

  • priesterwijding Libertus 1priesterwijding-libertus-21

De vraag van de heemkundekring was of ik een foto had van pater Libertus. Veel gegevens van hem hebben ze inmiddels bij elkaar gezet, maar ze missen nog een foto/afbeelding van hem.

Ik wil echter beginnen met de gegevens die ik zelf heb verzameld over pater Libertus Jans, wiens doopnamen bij geboorte Antonius Gijsbertus Hermanus waren. Zijn ouders waren Joannes Jans en Gijsberta Hermina van der Burgt en hij was een broer van Piet Jans, de vader van Harrie Jans en de grootvader van mijn echtgenote Ans (zie de stamboom hierboven). Joannes Jans en Gijsberta Hermina van der Burgt trouwen in 1866 en kregen dertien kinderen. In 1874 wordt Antonius Gijsbertus Hermanus Jans geboren als zesde kind van het gezin, maar het overlijdt al in januari 1875.

054-0050-2421-1875_005

Gemeente Escharen, overlijdensakte van Antonius Gijsbertus Hermanus Jans “in den ouderdom van drie maanden”.

Photo5000406Op 6 december van datzelfde jaar krijgen Joannes en Gijsberta weer een zoon, die ze dezelfde naam geven als hun in januari overleden zoon, Antonius Gijsbertus Hermanus. Als Antonius 19 jaar oud is op 3 oktober 1895, treedt hij in de orde der Minderbroeders-Capucijnen in Babberich en een jaar later wordt hij geprofest. In 1902 wordt hij priester gewijd (zie het herinneringsprentje). “Na meermalen de bediening van Novicenmeester, Definitor en Gardiaan vervuld te hebben, voorzien van de H. H. Sacramenten der stervenden”, is Antonius overleden te Handel op 5 maart 1948.

IMG_0049

Pater Libertus Jans

Maar hoe zag pater Libertus er nu uit? Gelukkig heb ik een foto van het huwelijk van de zus van Harrie Jans, Lies met Marinus van Thiel in 1944. De foto komt uit een fotoalbum van Harrie Jans. Op die foto (zie bovenaan dit bericht) zit rechts naast het bruidspaar een geestelijke. Navraag bij de familie van Thiel leverde geen aanknopingspunten op die de pater op de trouwfoto verbond met die familie, dus ik ben overtuigd dat dit pater Libertus Jans is op 69-jarige leeftijd.

In de fotoverzameling van Harrie Jans zaten verder een tweetal foto’s, waarvan dochter Ans weet dat hij de pater die op die foto’s te zien is heeroom noemde. Hoewel de pater op die foto’s een stuk jonger is, is er zeker een gelijkenis met de pater op de trouwfoto en ik ben vrijwel zeker dat dit pater Libertus is op jongere leeftijd. Op de achterkant van de foto staat met de hand geschreven Janssen, Balagoye ± 80 stuks.

IMG_0051

Hanna Kersten trouwt met Piet Jans uit Escharen – over burgemeesters en gemeentesecretarissen

4 reacties

Piet Jans 50 jaar getrouwd

Hulde aan het gouden bruidspaar Piet Jans en Hanna Kersten in 1960

Hanna Kersten uit Balgoy en Piet Jans uit Escharen trouwden in 1910. Om precies te zijn op 6 mei 1910 in Balgoy (BS Balgoy, inventarisnummer: 8073).

Om meer te weten te komen over wie er in een bepaalde periode waar gewoond heeft in Balgoy, kan het bevolkingsregister van de gemeente uitkomst bieden. In andere gemeentes kan gebruik gemaakt worden van 10-jaren tafels, een index met periodes van 10 jaren. Het bevolkingsregister van Balgoy heeft geen index. Er is een digitaal bestand beschikbaar met 246 images, die verdeeld zijn over twee periodes, de periode 1860 – 1890 en de periode 1890 – 1923. De administratie stopt in 1923, omdat Balgoy en Keent vanaf 1924 gemeente Overasselt zijn geworden. Het ligt voor de hand om in de periode 1890 – 1923 te gaan zoeken naar het blad met gegevens over Hanna Kersten en Piet Jans, wetende dat ze in mei 1910 getrouwd zijn in Balgoy.

record-image_3QS7-L935-YW52

Bevolkingsregister Balgoy 1910 – 1923, blad 61, Wijk A No. 30

In de laatste kolom staat achter de naam van het hoofd van het gezin, Petrus Johannes Jans, “overgenomen van blad 66 hierachter”. Dit is een verwijzing naar blad 66, de lijst met namen geregistreerd in de periode 1890 – 1910.

record-image_3QSQ-G935-YW17

Bevolkingsregister Balgoy 1890 – 1910, blad 66, Wijk A No. 31

De belangrijkste conclusie die getrokken kan worden als je blad 66 bekijkt, is dat Piet Jans na het huwelijk in 1910 ingetrouwd is bij zijn schoonmoeder Elisabeth de Bruijn. Schoonvader Hendricus Kersten overleed in september 1909 en Elisabeth de Bruijn is initieel ingeschreven als hoofd van het gezin. Als Petrus Johannes Jans op 7 juni 1910 wordt ingeschreven, wordt hij ook hoofd van het gezin. Verder valt op dat het adres in de periode 1910 – 1923 veranderd is van Wijk A No. 31 in No. 30. In de periode 1890 – 1910 is No. 29 doorgestreept en No. 31 geworden.

record-image_3QSQ-G935-YWLD

Bevolkingsregister Balgoy 1860 – 1890, blad 7, Wijk A No. 29

Als we nog verder teruggaan in de tijd (1860 – 1890) dan blijkt dat Hendricus Kersten op zijn beurt is ingetrouwd bij zijn schoonvader Arnoldus de Bruijn. Schoonmoeder Wilhelmina Danen was al overleden in 1873. Hendricus Kersten en Elisabeth de Bruijn trouwen in Balgoy op 28 april 1876 (BS Balgoy, inventarisnummer: 6448). Het adres is dan Wijk A No. 29 (was in die periode eerst No. 28 en later No. 30).

Wat verder opvalt is dat de handschriften in de verschillende periodes anders zijn wat suggereert dat er meerdere gemeentesecretarissen zijn geweest. Dit klopt ook wel volgens een document wat ik ooit op http://www.balgoy.nl heb gelezen en waar ook via wikipedia naar verwezen wordt. Daarin staat dat Johannes de Bruijn vanaf ca. 1851 gemeentesecretaris was, hoewel er geen benoemingsbesluit in de Balgoyse raadsverslagen te vinden is. Hij was de opvolger van Haverkamp die in Nijmegen woonde. Zijn ontslag ging niet zonder slag of stoot. Tevens veroorlooft Johannes de Bruijn zich zijn oudste zoon Wilhelmus, die gedurende de laatste jaren steeds de werkzaamheden ter secretarie heeft waargenomen, voor gemeentesecretaris bij de raadsleden aan te bevelen. Johannes de Bruijn was burgemeester-secretaris te Balgoy, rentmeester (1892), geboren op 05-11-1821 te Keent, overleden op 06-05-1893 te Balgoy op 71-jarige leeftijd. Hij was burgemeester-secretaris van de gemeente Balgoy en Keent van 1856 tot 1886. Hij was een rijke hereboer, die blijkens notariële acten veel land bij kocht. Verder was hij heemraad en rentmeester. Hij was de zoon van Hermanus de Bruijn en Antonetta (Antonia) Toonen. Deze en meer gegevens zijn te vinden in een uitgebreide genealogie van Jacobus de Bruijn. Johannes de Bruijn krijgt in de raadsvergadering van 13 november 1886 met algemene stemmen eervol ontslag als gemeentesecretaris per 1 december 1886.

image256

Wilhelmus Johannes Cornelius de Bruijn, oud-burgemeester-secretaris van de gemeente Balgoy, oud-heemraad van het polderdistrict Rijk van Nijmegen, lid van de derde orde van den H. Franciscus

Per diezelfde datum wordt de heer Wilhelmus Joannes Cornelis de Bruijn (zijn zoon) benoemd tot gemeentesecretaris. De voorzitter (zijn vader) onthoudt zich van de stemming. In de vergadering van 25 november 1886, nog geen twee weken later dus, wordt het ontslag en benoeming van de gemeentesecretaris ingetrokken en opnieuw besloten bij missive van de commissaris van de koning (in die tijd was Willem III koning der Nederlanden (1817 – 1890). Wilhelmus Joannes Cornelius de Bruijn werd geboren op 16-09-1858 te Balgoy en is overleden op 30-04-1931 te Balgoy op 72-jarige leeftijd. Hij was burgemeester-secretaris van Balgoy van 1886 tot 1923; verder was hij hereboer op een mooi bedrijf van ± 40ha. Ook was hij heemraad van het polderdistrict “Rijk van Nijmegen” en nog rentmeester.

De secretarie van de gemeente Balgoij en Keent was tot 1881 gevestigd in het pand van H.M. van Eldonk, op een hoek van de Torenstraat ter hoogte van waar nu de oude toren is. In dit pand was ook een café met een drankwetvergunning gevestigd en dit was er de oorzaak van dat er in 1881, toen een dergelijke combinatie door de drankwet van dat jaar verboden werd, een nieuwe secretarie en raadkamer moest komen. Op 31 juli 1883 besloot de raad daarom tot uitvoering van een plan om een raadkamer en secretarie te bouwen in een gedeelte van het achterhuis van de onderwijzerswoning (Archief secretariaat Balgoy en Keent, inv. nr. 4). Een aantal jaren daarvoor, in de raadsvergaderingen van 21september, 26 oktober en 7 december 1878, was er ook reeds gesproken over het gebruik van een gedeelte van de onderwijzerswoning, vooralsnog echter niet als secretarie en raadkamer, maar als archiefbewaarplaats. Het nieuwe secretariaat werd eind 1884 of begin 1885 in gebruik genomen.

image065

De onderwijzerswoning in Balgoy. Links in het hekwerk was het toegangspoortje naar het gemeentehuis, waarvan de ingang zich onder de vlaggenstok bevond.

Het boeren zit ze in de genen – de familie Jans in Mill, Escharen en Balgoy van 1632 tot heden

6 reacties
Begin vorige eeuw, om precies te zijn op 6 mei 1910, trouwde Petrus Johannes (Piet) Jans uit Escharen met Johanna Arnolda (Hanna) Kersten uit Balgoy. Zij trouwden in op de boerderij aan de Torenstraat in Balgoy van de ouders van Hanna Kersten, Hendrikus Kersten en Elizabeth de Bruijn, die er vanaf 1876 hadden geboerd.
De boerderij van Frans Jans (kleinkind van Piet Jans) en Petra van Uden aan de Torenstraat in Balgoy.
Insert: Piet Jans en Hanna Kersten in 1960 toen ze 50 jaar getrouwd waren.
Vijf generaties “Jans” in Mill

Om te begrijpen hoe Piet Jans in Balgoy terecht kwam, zullen we beginnen bij de oudste stamvader die we gevonden hebben en de stamreeks volgen. Een stamreeks is een genealogisch overzicht van de afstammingslijn tussen een bepaalde voorouder en een nakomeling, vaak in mannelijke lijn. Hiervoor gaan we allereerst naar Mill, Noord-Brabant. Anthonius Nelissen werd daar rond 1632 geboren en trouwde met Johanna Jacobs. We hebben twee zonen van hen kunnen vinden. Een van deze twee kinderen, Joannes Theunissen trouwde met Wendel Kerstens in 1695 en van hen hebben we vier kinderen kunnen vinden. De derde generatie is Willebrordus Jans en Maria Jans van Dijck, getrouwd in 1718 en zij hadden bijna zeker twaalf kinderen. Joannes Wilbers was een van de twaalf en hij trouwde met Maria Jans Diependaal in 1746, nog steeds in Mill en zij kregen acht kinderen. Maria Jans Diependaal was al eerder getrouwd met Johannes van Sambeeck waarmee ze twee kinderen had.

Handtekenening Jan Wilberts (Joannes Wilbers) onder huwelijkscontract

Vanwege dit eerdere huwelijk werd er een huwelijkscontract opgesteld en hierdoor hebben we ook de handtekening van Joannes Wilbers. Maria Jans Diependaal kon blijkbaar niet schrijven en tekende met een “kruis”.
Hun zoon Godefridus Jans werd geboren in 1749 en was de laatste voorvader uit Mill.

Inschrijving van Godefridus in het doopboek van Mill

Godefridus trouwde met Geertruda van Raaij uit Escharen. Dit moet zijn geweest tussen 1790 en 1793, maar hierover is tot nu toe niets te vinden in de DTB registers van Escharen of de regio. Hij trouwde in in de ouderlijke boerderij van Geertruda, waar zij samen woonde met haar moeder die al weduwe was. Dit was op de Lage Heide.

Godefridus Jans verhuisde naar Escharen,
naar de Legeheij (Lage Heide).
Geertruda kreeg samen met Godefridus drie kinderen. De oudste was Johanna, die in een akte die we gevonden hebben staat omschreven als “onwijs”. In de overlijdensakte staat dat ze geboren is in Escharen en dat ze drieënveertig jaar oud is geworden. Dit betekent dat ze waarschijnlijk in 1794 geboren is, maar net als de huwelijksakte van haar ouders is een doopbewijs niet te vinden.
Als tweede werd Henricus geboren in 1796. Hij is een van onze voorvaderen. Hij werd later de wettelijke voogd over Johanna. Tenslotte werd in 1798 Petronella geboren.
In 1799 overleed Geertruda op drieënveertigjarige leeftijd. Zij werd niet in Escharen begraven, maar in het naburige Reek, waarschijnlijk omdat het kerkhof in Escharen onder water stond (door de Beerse overlaat?). Het kan ook zijn dat ze is verdronken (zie onderschrift bij de tekst in het begraafboek van Reek uit 1799).
1799 die 15 Februarii vite munita(=voorzien va ziekenzalving?) obit(=is gestorven) in Eschaare Gertrudis van Roij et ob(is overleden?) inundantiam(=onderwaterzetting?) aquaram(=door water?) hie sepelitur(=begraven) 19 ejsdern?
In 1802 gebeurde er iets belangrijks voor Godefridus. Zijn broer Peter werd ziek en overleed. Op zijn ziekbed maakte Peter een testament, waarin hij Godefridus als enige erfgenaam benoemde. Dit bleek een behoorlijke som geld en onroerende goederen, waaronder een boerderij in Escharen, de Bolt genoemd.

Godefridus verhuisde naar de Bolt. Het bakhuis stamt nog uit
die tijd, maar de boerderij werd in 1917 helemaal herbouwt.
We weten niet precies wanneer Godefridus verhuisde naar de Bolt. We weten wel dat Catrin van den Heuvel Jacobs, zijn schoonmoeder, overleed in 1806 en dat er in de Schepenbank een akte is met een boedelscheiding, waarin de ontroerende goederen van de Lage Heide verdeeld worden. Daarna is hij in ieder geval verhuisd naar de Bolt.
Godefridus had zeker aanzien in Escharen, want hij was Schepen, wat je tegenwoordig raadslid zou noemen en wordt veel genoemd in de Schepenbank van Escharen in die periode. Hij overleed in 1814. Na zijn overlijden erven de kinderen de Bolt. 2/3 voor zoon Henricus, omdat hij ook het erfdeel van zus Johanna beheert en 1/3 voor Petronella.

Overlijdensakte van Godefridus Jans uit de zeer jonge, nog Franse, Burgerlijke Stand van Escharen in 1814.

Henricus, Hendrik was zijn roepnaam, trouwde met Johanna van Beusekom op 18 mei 1823. Op dezelfde dag trouwde ook zijn zus, Petronella, met Gerardus Jans. Allen waren afkomstig uit Escharen en allemaal afkomstig uit boerenfamilies. Ze bleven wonen op de Bolt. Daar werden zeker vijf van de acht kinderen van Hendrik geboren.
Volgens het kadaster heeft Willem van Beusekom, zijn schoonvader, die woonde op een boerderij op Kouwenhuizen, zijn perceel kadastraal sectie G nummer 42 in 1834 in tweeën gesplitst. Op het nieuwe perceel sectie G nummer 163 bouwt Henricus een nieuwe boerderij. Op 13 oktober 1834 wordt de woning “deugdelijk verklaard” en verhuist hij waarschijnlijk snel daarna van de Bolt naar Kouwenhuizen.

Kouwenhuizen lag in het gebied van de voormalige Generaal de Bons-kazerne. Op  de Kadastrale kaart 1811-1832: minuutplan Escharen, Noord Brabant, sectie G, blad 01 (rechtsboven, ) is de locatie aangegeven van de splitsing. In die tijd had het perceel nog nummer 42. Op de kadastrale hulpkaart uit 1834 is te zien waar de nieuwe boerderij van Henricus Jans werd gebouwd.
Op de kadastrale hulpkaart uit 1834 is te lezen dat perceel sectie G oud nummer 42 wordt gesplitst in nummer 162 nog steeds van Willem van Beusekom en nummer 163 van Hendricus Jans.
Op Kouwenhuizen werd in 1838 Joannes Jans geboren, onze volgende voorvader.
Van beroep was Johannes landbouwer. Dat is ook te lezen in een afschrift van de Nationale Militie, wat als huwelijkse bijlage te vinden was bij de huwelijksakte van Johannes en Gijsberta van der Burgt. Hierin staat dat hij in 1857 opgeroepen zou worden, maar een plaatsvervanger werd gesteld, die 5 jaar heeft gediend. Wat we verder weten uit een rapport van de Nationale Militie is dat Johannes in 1856 werd gekeurd en in het keuringsrapport wordt vermeld dat hij een gezonde slanke jongeman is van 1 m 70, een smal gezicht heeft, grijze ogen en een grote neus. Hij werd daarna opgeroepen om dienst te nemen, maar hij is de dag van de opkomst niet verschenen. Er gingen een paar maanden overheen, waarna hij een aanmaning kreeg dat als hij op een bepaalde datum niet zou verschijnen, hij opgehaald zou worden. Hij heeft het toen afgekocht. Je kon in die tijd een beroepsmilitair betalen, die dan de dienstplicht voor jou vervulde. In dit geval was dat een man uit Breda.
Joannes trouwt in 1866 met Gijsberta Hermina van der Burgt uit Escharen, ook weer een boerenfamilie. Hij trouwt in bij zijn schoonmoeder, Sebastiana Poos die weduwe is. Het adres is Kerkenhoek 147.
Escharen, Kerkenhoek 147. Waarschijnlijk is deze foto gemaakt op maandagmiddag want ’s maandags was het wasdag. Achter het Gemeentehuis hangt het wasgoed aan de lijn en in de tuin liggen de lakens ‘op de bleek’ (Foto’s gemaakt door Willie Blom vanuit de kerktoren in 1948, www.estersheem.nl)
Boerderij Hoog Esteren
Op de Kerkenhoek 147 werden twee van de dertien kinderen geboren. Daarna worden er zes kinderen ingeschreven als geboren aan de Hekkens, wijknummer 173. We hebben nog niet kunnen achterhalen waar dat precies is, want in Escharen zijn minstens 5 plekken die de Hekkens heten. De Hekkens kan een aanwijzing zijn dat er vroeger op die plek tol werd geheven. Nummer 9, Johannes Petrus werd geboren op Kerkenhoek 186 in 1879.
Uit het bevolkingsregister van Escharen van 1870 tot 1880 blijkt dat Johannes Jans binnen die periode is verhuisd naar een boerderij die eerst werd bewoond door Hendricus Cuppen. Verder zijn er kadastrale gegevens dat dit een woning betreft ten zuiden van het dorp Escharen op de Bullen, die Hoog Esteren heet.
Hulpkaart Kadaster Escharen 1881,
opgemaakt en deugdelijk
verklaard 30 mei 1880.
Opvallend is dat uit kadastrale gegevens blijkt dat de boerderij in 1880 grondig is aangepast. Een grote schuur werd afgebroken, het woonhuis werd verbouwd en er werd een karnmolen aangebouwd. Dit zou kunnen duiden op de verhuizing. Op 10 juni 1880 wordt kind nummer tien, zoon Petrus Johannes (Piet) Jans, geboren en in de doopakte van de Burgerlijke stand van Escharen staat vermeld dat hij geboren is op Hoogesteren. Ook opvallend is dat in datzelfde jaar de boerderij op de Bolt werd verbouwd en ook daar werd een nieuwe karnmolen gebouwd. Zoon Piet Jans blijft op boerderij Hoog Esteren wonen tot hij in 1910 trouwt en naar Balgoy verhuisd.
Vier generaties “Jans” in Escharen.

Piet Jans en Hanna Kersten kregen in Balgoy elf kinderen, waarvan er zeven volwassen zijn geworden. Het eerste kind Hendrikus Johannes heeft nog geen 4 maanden geleefd. Johanna Maria, die in 1918 werd geboren is nog geen 8 maanden oud geworden en de tweeling die daarna werd geboren zijn 1 en 2 dagen oud geworden. Ze werden pas uitgeschreven in 1920 (toen Antonius Hermanus Gijsbertus, Antoon, werd aangegeven).
Hermina Gijsberta, die Mien werd genoemd en in 1917 werd geboren, is op 24 september 1945 verongelukt in het cafe in Balgoy, door van de keldertrap te vallen toen ze hielp op een bruiloftsfeest.
Trouwboekje van Piet Jans en Hanna Kersten

Na Piet Jans, werd het boerenbedrijf aan de Torenstraat in Balgoy overgenomen door zoon Theodorus Petrus Jans en op dit moment is het bedrijf in handen van diens zoon Frans. Dus na Mill en Escharen boert de familie Jans al weer drie generaties (ruim honderd jaar) in Balgoy.