heemkunde

In de Gelderlander: op zoek naar de ambtsketen van de gemeente Balgoy en Keent.

Een reactie plaatsen
Ruud van Haren (zittend) en ik (© Koen Verheijden, De Gelderlander)

Het artikel in de Gelderlander van zaterdag 20 mei (1) vertelt het verhaal van de zoektocht naar de burgemeestersketen van de gemeente Balgoy en Keent, de gemeente die in 1923 (precies honderd jaar geleden dus) opging in de gemeente Overasselt en nu deel uitmaakt van de gemeente Wijchen. Na het verschijnen van het artikel vroegen verschillende mensen, hoe zat en zit dat nou met zo’n burgemeestersketen?

De ambtsketen van de gemeente Balgoy en Keent in 1931 na het overlijden van de laatste burgemeester (Bron: 60 jaar harmonie Kunst en Vriendschap (1979) Wim Verhoeven)

Alweer een paar jaar geleden, als ik me goed herinner met de opening van het gemeentehuis aan de Kasteellaan in Wijchen, hadden Rudy van Haren en ik het idee opgepakt om uit te zoeken wat er met de ambtsketen van de laatste burgemeester van Balgoy en Keent is gebeurd. Dat ook de gemeente Balgoy en Keent zo’n ambtsketen heeft gehad wisten we door een foto die afgedrukt staat in het boek 60 jaar harmonie Kunst en Vriendschap van Wim Verhoeven. Onder andere door corona is dat toen uiteindelijk niet gelukt. Maar omdat het dit jaar honderd jaar geleden is dat de gemeente Balgoy en Keent ophield een zelfstandige gemeente te zijn, willen we nog een poging doen. Het lijkt ons mooi om de ambtsketen op te nemen in de collectie ambtsketens van Kasteel Museum Wijchen, of op zijn minst daar een tijdje tentoon te stellen.

Heel lang vormden Balgoy en Keent een Heerlijkheid. In 1810 werd het gebied geannexeerd door het Franse keizerrijk en kregen de dorpen Balgoy en Keent zelfs de namen Commune de Balgoij et Keent (1810-1813) en Mairie de Balgoij et Keent (1810-1813). Na het vertrek van de Fransen in 1814 en met de Grondwet van 1848 en de daarvan afgeleide gemeentewet van 1851 werden er een aantal wijzigingen doorgevoerd in de organisatie van het gemeentelijk bestuur (2). Balgoy en Keent werden een gemeente. Per 1 januari 1853, kort na de invoering van de gemeentewet van 1851, werd er door Thorbecke, de minister van binnenlandse zaken, een verplicht ambtsteken ingesteld voor burgemeesters om te dragen bij bijzondere gelegenheden. Dit ambtsteken bestond uit een zilveren penning met een diameter van 40 mm. Op de ene zijde van de penning stond het rijkswapen afgebeeld, terwijl de andere zijde het gemeentewapen of de naam van de gemeente toonde. De penning diende te worden gedragen aan een oranje lint of een zilveren ketting, waarbij het lint de goedkopere optie was. De burgemeestersketting die hierboven afgebeeld staat, dateert zeer waarschijnlijk uit de tijd van Thorbecke of niet lang daarna. Deze ketting is van eenvoudige schoonheid en destijds ook niet duur geweest. Zo’n penning werd in die tijd voor ƒ10 geslagen bij de Rijks Munt te Utrecht, terwijl de standaardketting ƒ15 kostte. De ambtsketting diende gedragen te worden wanneer de burgemeester de raad voorzat, bij brand, bij oproer, wanneer hij op basis van een wet in het openbaar persoonlijk bevelen gaf, en bij plechtige gelegenheden waarin hij de gemeente vertegenwoordigde. Sommige burgemeesters hadden ook een extra ketting thuis voor noodgevallen, zoals brand. Bij afwezigheid van de burgemeester droeg zijn vervanger de ketting. Het was niet duidelijk wie de kosten voor het ambtsteken zou dragen, ofwel de burgemeester zelf of de gemeente, maar de voorkeur ging uit naar de gemeente. In het geval van de gemeente Balgoy en Keent is niet bekend of de burgemeester persoonlijk een penning met keten besteld heeft of dat de gemeenteraad besloot tot aanschaffing van een penning met een ketting voor rekening van de gemeente, maar we mogen er wel van uitgaan dat er zo’n ambtsketen is aangeschaft (3)(4).

Vanaf 1825 trad er in de plattelandsgemeenten rondom Nijmegen een nieuw reglement in werking dat voorzag in een gemeenteraad en een college. Het college werd gevormd door de burgemeester (in het begin nog schout genoemd) en één of meer assessoren (wethouders). De burgemeester werd door de koning benoemd, de gemeenteraad door de gedeputeerde staten en de assessoren door de gouverneur. Mr. Pieter Hendrik de la Court (1778-1848) was in 1838 schout van de gemeente Balgoy en Keent. Het Rivierpolder reglement van datzelfde jaar maakte in feite een definitief einde aan de heerlijkheid Balgoy en Keent. Toch blijft ook in de jaren daarna de naam heerlijkheid Balgoy en Keent een veel gebruikte naam voor de zelfstandige gemeente. De la Court werd op zijn verzoek bij Koninklijk Besluit van 29 juli 1840 eervol ontslag verleend en Henricus van Lunen werd tegelijkertijd benoemd tot “heer van de heerlijkheid”. Dus zelfs in 1840 wordt nog gesproken van de gemeenteraad van de heerlijkheid Balgoy en Keent. Desalniettemin is er dan dus wel een gemeenteraad; de eerste stappen naar een democratie.

Hierna volgden nog enkele andere burgemeesters voordat de familie De Bruijn aantrad. Deze familie was generaties lang betrokken bij het lokale bestuur. Details daarover vinden we in een stamboom op genealogie online (5). Jacobus “Jacob” de Bruijn werd geboren rond 1690 in Keent. Hij was van beroep landbouwer. Hij was schepen van Balgoy en trad ook op als stadhouder aldaar. Hij is overleden op 4 augustus 1760 in Balgoy. Hij was getrouwd met Helena Gerardts. Hun zoon Johannes Jacobs de Bruijn werd gedoopt op 28 juni 1744 in Balgoy. Hij was schepen van Balgoy en trad ook op als stadhouder (d.w.z. plaatsvervanger van de Vrijheer van de heerlijkheit Balgoy). Hij was een rijke landbouwer met veel land en enige boerderijen (zie koopakten in het rechterlijk archief van Balgoy). Van hem stamt waarschijnlijk het familiewapen de Bruijn, waarmee hij als schepen zegelde. Hij huwde in de kerk te Balgoy op 8 juni 1786, met kerkelijke dispensatie wegens bloedverwantschap, met Maria Hermens van Haren. Uit dit huwelijk werd Hermanus de Bruijn geboren. Gedoopt 26 september 1789 te Balgoy en overleden 31 augustus 1859. Hij was assessor (wethouder, schepen) van Balgoy en heerboer. Hij huwde te Balgoy 27 januari 1821 met Antonetta Toonen. De oudste zoon, Johannes de Bruijn, geboren 5 november 1821 te Balgoy stierf er 6 mei 1893. Hij werd begraven bij de oude kerk (de zerk van het graf is nog steeds aanwezig bij de oude toren). Johannes was een rijke heerboer, die blijkens notariële akten veel land bijkocht. Verder was hij heemraad en rentmeester. Hij trouwde te Balgoy op 3 juni 1857 met Hendrika van Eldonk. In 1856 werd Johannes burgemeester van Balgoy, en in 1886 schoof hij zijn zoon Wilhelmus Joannes Cornelius naar voren als zijn opvolger. Wilhelmus Joannes Cornelius de Bruijn trouwde op 9 augustus 1898 te Balgoy met Maria van Eldonk. Deze echtlieden waren dubbel neef en nicht. Wilhelmus was de allerlaatste burgemeester van de gemeente Balgoy en Keent, tot het samenging met Overasselt in 1923 (6)(7). Tijdens deze periode ging het financieel minder goed met Balgoy en Keent. Er was gebrek aan geld en de salarissen van de ambtenaren moesten omhoog, wat het dorp niet kon dragen met slechts vierhonderd inwoners. Uiteindelijk moest Balgoy vanwege armoede aansluiting zoeken bij de gemeente Overasselt. Deze informatie hebben we van oudere mensen uit het dorp vernomen.

  • Foto’s van de ambtsketen gestuurd door familie de Bruijn

Via goede kennissen van de familie de Bruijn kwamen we in contact met een achterneef van Wilhelmus Joannes Cornelius de Bruijn, die in Hilversum woont. En tot onze grote vreugde bleek de ambtsketen al die tijd in de familie te zijn gebleven. We konden ons geluk niet op toen we foto’s van de ambtsketen ontvingen van de nazaten. We deelden ons plan om de keten tentoon te stellen in Kasteel Museum Wijchen, maar de familie De Bruijn was terughoudend en niet direct bereid om de ambtsketen uit handen te geven. Ze waren misschien bezorgd dat ze hem niet meer zouden terugkrijgen. De familie had bezwaren tegen de standaard bruikleenovereenkomst van het museum en zo eindigde het contact.

We vroegen ons af of de gemeente Wijchen eigenaar was van de ambtsketen van Balgoy, maar we konden geen definitief antwoord vinden. Zoals in het begin al genoemd, zou het ook mogelijk kunnen zijn dat de ambtsketen particulier was aangeschaft (4). Ook de gemeente Wijchen was niet op de hoogte van de huidige status van de keten, maar ze waren bereid om verder onderzoek te doen. Wijzelf gaan natuurlijk ook verder met het zoeken naar meer informatie over de aanschaf en het gebruik van de ambtsketen.

Ons doel blijft om de ambtsketen fysiek aan de mensen te tonen. We zien het al voor ons, in de vitrinekast van het Kasteel Museum Wijchen samen met de ambtsketens van Bergharen, Batenburg en ook een oude keten van de gemeente Wijchen. We vinden als leden van de Heemkundekring Pagus Balgoye dat we onze lokale geschiedenis moeten koesteren en willen graag dat onze erfgoedstukken worden gedeeld met anderen.

Bronnen:

  1. Ruud en Piet zochten naar de oude burgemeestersketen van Balgoij. Ze vonden hem, maar krijgen ze hem ooit terug? In: De Gelderlander (editie Maas en Waal), 20 mei 2023
    https://www.gelderlander.nl/wijchen/ruud-en-piet-zochten-naar-de-oude-burgemeestersketen-van-balgoij-ze-vonden-hem-maar-krijgen-ze-hem-ooit-terug~a5869e97/
  2. Gemeente Balgoij en Keent, in: Huis van de Nijmeegse geschiedenis
    https://www.huisvandenijmeegsegeschiedenis.nl/info/Gemeente_Balgoij_en_Keent
  3. Ambtsketting van de burgemeester, in: Streekarchief Hattem, Epe en Heerd
    https://www.streekarchiefepe.nl/blog/ambtsketting-van-de-burgemeester/
  4. Molen-den Outer, B. ter (1979) Ambtsketens van burgemeesters in Nederland (‘s-Gravenhage: Stichting Gemeentelijk Cultuurfonds)
  5. Stamboom van de familie de Bruijn samengesteld door W. de Bruijn en bestaat uit 53.767 personen
    https://www.genealogieonline.nl/stamboom-de-bruijn/
  6. Lijst van burgemeesters van Balgoij, in: Wikipedia
    https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_burgemeesters_van_Balgoij
  7. Samen maken we de goede keuzes: een naïeve gedachte? In: Piet’s Blog: Balgoyse mins
    https://balgoyseminse.blog/2018/03/20/samen-maken-we-de-goede-keuzes-een-naieve-gedachte/

Balgoy en Keent, een plek met hart en ziel

1 reactie
Luchtfoto van de maaskanalisatie bij Balgoy (linksboven) en Keent (rechts). Afsplitsing op voorgrond is de Loonse Waard.
Luchtfoto gemaakt op 5 november 1938. © KLM Aerocarto 013734zr, Aviodrome.info

Met Pasen ben je vrij en heb je weer eens wat tijd om na te denken en te schrijven. Automatisch denk je met Pasen aan voorjaar, nieuw leven, een nieuwe lente en aan veranderingen. Het is goed dat er veranderingen zijn, dat er steeds nieuw leven komt. Het is ook een gegeven dat eigenlijk heel simpel is. De tijd gaat door en veranderingen zijn onomkeerbaar en onontkoombaar.

Het gebied van Balgoy en Keent, samen met de Loonse Waard is al eeuwenlang onderhevig aan veranderingen. De natuurlijke loop van de Maas is hierbij van grote invloed geweest. Ook veranderingen door de mens aangebracht hebben invloed gehad, zoals te zien in de KLM luchtfoto hierboven. Eind 1938 werd ten gevolge van de maaskanalisatie de scheiding van Balgoy en Keent een feit. Op enkele meters na ter hoogte van de Hoogveldsestraat was het stuk nieuwe Maas klaar en werd een van de grootste veranderingen voor de dorpen Balgoy en Keent een feit. Natuurlijk, sowieso verandert een gebied in de loop van de tijd. Dat geldt overal en is van alle tijden. Terugdraaien is niet mogelijk en dat moeten we ook niet willen. Het zijn de veranderingen, die mede de ziel van een dorp of plek bepalen. In het geval van Balgoy en Keent heeft de Maas daarbij een grote rol gespeeld.

Nieuwbouw ‘t Veldje in Balgoy 2002 (Bron: Werner Peters)

Maar ook huizenbouw is een bron van continue verandering door de jaren heen, ook in Balgoy. Het dorpscentrum van Balgoy is een aantal keren aangepast in de loop der eeuwen. Waar het “dorpsleven” ooit was geconcentreerd nabij het kasteel, schoof de huizenconcentratie langzaam op naar de oude kerk en later weer richting verenigingsgebouw en nieuwe kerk. In de jaren ‘70 van de vorige eeuw vond de eerste wat grootschaligere uitbreiding plaats door een nieuwe wijk aan het dorp toe te voegen, namelijk de S. Toonen Dekkerstraat met zo’n twintig woningen. In 1980 werd de wijk Veldsehoek met dertien woningen toegevoegd en in de jaren ‘90 werd Den Bogerd met negenentwintig woningen gebouwd. Daarna vond er nog een uitbreiding plaats in de eerste jaren van deze eeuw, namelijk het Veldje met zestien woningen. (Bron: Dorpsontwikkelingsplan Balgoy (DOP) september 2011). De laatste uitbreiding met negen woningen dateert van ca. 2018. De Maasakkers, een woningbouwproject dat tot stand kwam na een experiment met burgerparticipatie. In 2018 waren acht van de negen kavels verkocht, waren al twee woningen gerealiseerd en stonden twee woningen in de steigers (De Gelderlander, 4 januari 2018).

De Gelderlander 4 januari 2018

Toenmalig minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Ronald Plasterk, bezocht Wijchen en Balgoy op 2 december 2013 onder meer om kennis te nemen van het door bewoners van Balgoy zelfgemaakte plan voor woningbouw in het dorp. “Een mooi voorbeeld van een bur­gerinitiatief”, aldus de minister.

Boerderij van familie Jans maakt plaats voor zes nieuwe woningen (linksboven de oude situatie).

Op dit moment wordt er nog op verschillende plekken in het dorp gebouwd/verbouwd. In de Torenstraat maakt de boerderij van de familie Jans plaats voor zes nieuwe woningen. Natuurlijk aan een kant jammer, maar het schept weer nieuwe mogelijkheden voor het dorp en zijn inwoners. Het leven gaat door.

Ook Keent verandert continue. Waar in de tijd van de gemeente Balgoy en Keent, in het begin van de vorige eeuw, het dorp Keent nog groter was dan het dorp Balgoy, is Keent nu met de resterende boerderijen en woningen, de kleinste kern van de gemeente Oss met nog maar 72 inwoners. De Oude Maasarm rond het eiland is over een lengte van vier kilometer weer uitgegraven. Hiermee heeft de Maas na tachtig jaar haar oorspronkelijke loop teruggekregen. Bovendien is in Keent een robuust natuurgebied ontstaan, waar riviergebonden processen en begrazing sturend zijn. Het gebied is tegenwoordig in beheer bij het Brabants Landschap.

Keent met op de achtergrond de kerk van Balgoy.

Als we veranderingen blijven zien als de ziel van een dorp of streek, hoeven we ons daarover ook geen zorgen te maken en dan zullen Balgoy en Keent samen een unieke, herkenbare plek blijven vormen en Balgoy zal ook altijd zijn eigen dorpse karakter behouden. Samen met voorzieningen, zoals school, dorpshuis en verenigingen, die het hart (en de longen; vitale organen dus) zijn van een dorp of plek, wordt leefbaarheid en sociale cohesie vorm gegeven. Zo blijft een dorp levend en blijven de bewoners herkenbaar als unieke Balgoyse (en Keentse) mensen. Zalig Pasen.

Nog een eBook: Balgoyse minse verhalen over Balgoy en haar inwoners door de eeuwen heen (verschenen in 2019 en 2020)

Een reactie plaatsen
Nog een eBook met verhalen over Balgoy en de Balgoyse minse

In 2017 verscheen mijn eerste boek “Boeren, burgers en buitenlui, verhalen over Balgoy en de Balgoyse minse”. Een boek met korte verhalen die betrekking hebben op de geschiedenis, maar zeker ook op de leefbaarheid van de kleine leefgemeenschap Balgoy en zijn voorbeelden voor zowel de geboren en getogen Balgoyenaren als voor nieuwe inwoners.

Het was een collectie van verhalen die in de jaren tot de zomer van 2017 waren verschenen op de website van Pagus Balgoye, verhalen gekoppeld aan QR-codes op plekken in Balgoy en met name verhalen op een weblog over Balgoy en de Balgoyse minse. Op die manier wilde ik een stukje verhaal van het Balgoy toen en nu vertellen. Wel op mijn manier, met veel feitelijke informatie uit documenten die in archieven zijn bewaard gebleven. Natuurlijk verschenen er in de loop van de tijd meer verhalen op de weblog en kortgeleden verscheen dan ook het vervolg, verhalen verschenen in 2017 en 2018. Vooralsnog is de vorm een eBook (Flipbook) geworden, passend in deze nieuwe tijd.

Ik was zelf zo enthousiast over het resultaat, dat ik ook de jaren 2019 en 2020 heb gebundeld tot een eBook (Flipbook) om zo de geschiedenis van Balgoy en Keent levend te houden. Dit is het resultaat geworden. Tweehonderd pagina’s verhalen en geschiedenis. Lees, leer en geniet ervan!

Nieuw eBook (Flipboek) met verhalen over Balgoy en de Balgoyse minse

Een reactie plaatsen

Afgelopen weekend verscheen het boek “Balgoyse minse, verhalen over Balgoy en haar inwoners door de eeuwen heen, het vervolg”. Zoals de titel zegt is het boek een vervolg op een eerder verschenen boek. Wederom een boek met verhalen over Balgoy en de Balgoyse mensen. De verhalen zijn (deels bewerkingen van) in 2017 en 2018 op deze weblog geplaatste teksten. Verhalen over mijn familie. De familie Jans, generaties terug al boer in Mill en via Escharen in Balgoy terecht gekomen. Ook over de familie van Erp uit Geffen, waar dezelfde verhalen worden rondverteld en die ik meegebracht heb naar Balgoy en zo worden verweven met de Balgoyse geschiedenis. Ook verhalen over Keent, kasteel, maaskanalisatie en tweede wereldoorlog zijn gebundeld in het 175 pagina’s tellende boek. Lees, leer en geniet ervan!

In 2017 verscheen het eerste boek met verhalen over Balgoy en de Balgoyse minse met als titel “Boeren, burgers en buitenlui”. De titel van dat boek was een verwijzing naar het thema van Open Monumenten Dag 2017: “Boeren, burgers en buitenlui”. Net als met het OMD-thema, lag de nadruk van het boek sterk op mensen en hun onderlinge economische en culturele relaties. De korte verhalen in het boek hebben betrekking op de leefbaarheid van de kleine leefgemeenschap Balgoy en zijn voorbeelden voor zowel de geboren en getogen Balgoyenaren als voor nieuwe inwoners.

Het klinkt tegenstrijdig, maar verhalen vertellen over de geschiedenis van het dorp en zijn inwoners is een belangrijke manier om het dorp levend te houden. We moeten nooit ophouden met deze overlevering! Het verbindt de mensen in het dorp en bevordert daardoor de leefbaarheid en sociale cohesie. De boeken over Balgoyse minse zijn een bescheiden poging om mijn bijdrage te leveren aan die overlevering. Een nieuwe tijd kent nieuwe vormen en ik heb de afgelopen jaren geprobeerd om middels website van stichting Balgoy Beter Bekend, website van Pagus Balgoye, facebook, QR-codes en mijn weblog een stukje verhaal van het Balgoy toen en nu te vertellen. Wel op mijn manier, met veel feitelijke informatie uit documenten die in archieven zijn bewaard gebleven. Het nieuwe boek is (nog) niet verschenen op papier. Misschien hoeft dat ook niet meer in deze nieuwe tijd van podcasts, youtube en e-readers. Ook het eerste boek uit 2017 heb ik daarom omgezet naar een flipboek (zie hierboven).

In Balgoy voel ik me thuis

Een reactie plaatsen
Milleniumfoto Balgoy (Foto: Berry van Haren)

Bijna twee jaren geleden verhuisden Ans en ik (tijdelijk) naar Wijchen-Zuid, zodat onze dochter Anneke met haar gezin in Balgoy kon komen wonen. Toch blijft Balgoy mijn Balgoy. Hoe komt het dat je zo thuis kunt zijn in een dorp als Balgoy? Die vraag heb ik me de afgelopen veertig jaar regelmatig gesteld en hield me ook afgelopen week bezig in de aanloop naar carnaval in het Moasland. Het zijn niet de gebouwen, de geschiedenis die je opduikt in een archief en ook niet per see een activiteit zoals carnaval, een Allerzielen herdenkingsviering, een concert van de harmonie of de gezelligheid op het voetbalveld van Diosa. De ontmoeting met, de herinnering aan en het praten over mensen die leven of geleefd hebben in het dorp maken dat je deel uit gaat maken van de leefgemeenschap, dat je meeleeft en je er thuis gaat voelen.

Mijn opa en oma, Piet van Erp en Lena van Tuijl, voor hun kruidenierswinkeltje in de kerkstraat te Geffen in augustus 1959.

Wat heeft mijn interesse in mensen en hun verhalen opgewekt? Het was het buurten dat ik leerde toen ik als klein kind bij mijn opa en oma op bezoek was, later tijdens familiefeestjes of als er duivenmelkers bij ons thuis kwamen. Altijd werden er verhalen verteld, verhalen over mensen uit het heden en verleden van het dorp.

Ries van Haren (1938 – 2019), met Landleven tussen de dijken (foto: de Gelderlander 2007)

De verhalen van Ries van Haren over “zijn Keent” zitten nog vers in ons geheugen. Het zijn de verhalen van Ries die ons nog steeds verbinden met de mensen, die leven en leefden in het buurtschap Keent dat eind dertiger jaren van de vorige eeuw van Balgoy werd afgesneden door de maaskanalisatie. Tot 1 mei 1923 vormden de buurtschappen Balgoy en Keent de gemeente Balgoy. In 1923 werd de gemeente ingedeeld bij Overasselt. Keent werd in 1958 definitief ingedeeld bij het Brabantse Ravenstein en is nu gemeente Oss. Ries hield de verbinding van Balgoy en Keent levend in zijn gedichten:

De scheiding van Ballegoij en Keent (1932 – 1938)
Scheppen, graven, alle dagen, weken, maanden, jaren
Op de grens van Keent en Balgoij, noodzakelijk kwaad maar echt niet mooi
Zandzuigers en baggermolens die gingen het verder uitdiepen
Er kwam een nieuwe Maas, waar eerst de mensen en dieren liepen
Families gescheiden door water en dijken
Van school en kerk en dode lijken
Keentse mensen, allemaal om- en/of uitgekocht
Hebben nog gauw in Balgoij of elders ruimte gezocht
Opnieuw beginnen en herinneren
Hoe mooi het vroeger was met die boerderijtjes aan de Keentse dijk
Markttuinders, zelfvoorzienend, eigen cultuur, hooigras,
Maar toch in armoede rijk
(Bron: Balgoijse Minse – Een eeuw Balgoijse sfeer tussen de Loswal en de Bremdenmeer, 1999)

Ook de oudere geschiedenis van het dorp geeft het dorp zijn eigenheid. De eerste kerk in Balgoy werd gebouwd in het jaar 960, zo staat in het Registrum Memorial van de Johannes de Doperkerk. Waar deze stond en hoe die kerk er uit zag is niet bekend (Bron: 75 jaar: Kerkkroniek Balgoy (1989) Wim Verhoeven). Een Registrum Memorial is een aantekenboek waarin chronologisch lopende zaken vermeldt worden. Volgens bisschoppelijk voorschrift diende het door elke pastoor te worden bijgehouden, zodat de opvolger zich goed kon informeren over de geschiedenis en over het financieel reilen en zeilen van zijn nieuwe standplaats. Van deze plicht heeft de ene pastoor zich nauwgezetter gekweten dan de andere en in het aantekenboek is zeker niet de complete geschiedenis van de kerk terug te lezen. Zeker is wel dat de kerk een belangrijke factor is geweest voor de verbondenheid van de Balgoyse leefgemeenschap.

Halverwege de 18e werd door Bulthuis een kopergravure gemaakt van “het dorp Balgoyen” met de toenmalige kerk. De ets, die ook nog eens “oud” is ingekleurd, hangt in onze keuken.

Een voorbeeld is dat de Balgoyse kerk in 1609 door de gereformeerden in bezit werd genomen. Tot 1672 gingen de Katholieken in Ravenstein en Velp bij Grave naar de kerk, daarna voornamelijk naar Wijchen, totdat in 1693 in Balgoy een schuurkerk werd geopend. De eerste schuurkerk werd in 1715 door een nieuwe vervangen in wat nu de Veldsestraat is. De parochie omvatte toen behalve Balgoy en Keent ook half Nederasselt en “twee hoeven op de Weggelaar onder Wijchen”. De schuurkerk werd gebouwd op grond, die de kasteelvrouw, Everdina geboren gravin van Weede, prinses van Anholt en Vrijvrouwe van Balgoij en Keent, daarvoor ter beschikking stelde. Zij legde op 15 juli 1715 de eerste steen. Verder droeg zij tot de bouw bij door een deel van het oude kasteel te laten afbreken en de stenen ten behoeve van het te bouwen “kerkehuis” te schenken. De gemeente Balgoy en Keent droeg f 700, – bij, de grond kostte f 35. Voor de verder benodigde penningen zorgde Maximilianus Snel, broer van de pastoor Eustachius Snel. De paters Capucijnen uit Velp bedienden de statie gedurende een groot deel van de 18de eeuw (Bron: Het Rijk van Nijmegen. Westelijk gedeelte (1982) A.G. Schulte). Dat de mensen weer samen konden komen in hun eigen (schuur)kerk verbond ze en gaf ze dat saamhorigheidsgevoel dat we nu nog zien. Ik denk dat in die periode ook de basis is gelegd voor een leefgemeenschap groter dan de geografische grenzen van het dorp.

In Balgoy, de leefgemeenschap zoals hierboven beschreven, voel ik me thuis, zo simpel is het. Daarom ook mijn interesse in zijn geschiedenis en de “Heemkunde”. Het woord(deel) heem is een Oudnederlands woord en kent twee betekenissen: 1) Woning, huis, hoeve en 2) Woonplaats, woongebied, dorp, buurtschap. “Heem” is verwant aan het Engelse home en het Duitse Heim(at), maar wij hebben in onze taal “Heem” vervangen door het woord “thuis”. Dus mijn interesse in de Balgoyse geschiedenis heeft dus vooral te maken met het feit dat ik me er thuis voel en er oud wil worden. Dat wist ik al 15 jaar geleden met de carnaval in 2007, zoals te zien in onderstaande foto.

Op zoek naar een bejaardehuisje in Balgoy. carnaval 2007