De winter van 1918-1919, bijna 100 jaar geleden, was anders dan die van dit jaar. Het vroor dat het kraakte en in het Broek werd volop geschaatst. Tijdens het schaatsen werd er ook gesproken over het Balgoyse wel en wee, bijvoorbeeld dat er weer “leven in de brouwerij” moest komen. Weer een muziekgezelschap in het dorp bijvoorbeeld(1).

Rond 1900 kwam er een eind aan de Balgoyse fanfare “Strijd en Overwinning”. Hoewel de fanfare niet lang had bestaan werd er nog steeds over gesproken en werd de muziek gemist in het dorp.

Na wat heen en weer gepraat werd in het voorjaar van 1919 besloten tot oprichting van een harmoniegezelschap. Er werd een dirigent gezocht, een bestuur gevormd en een reglement opgesteld. Het reglement werd getekend door een twintigtal Balgoyse minse, echte Balgoyse minse, die kunnen worden beschouwd als de oprichters van de muziekvereniging.

Ongeveer een jaar na de oprichting wordt door de leden een naam voor de vereniging gekozen, “Kunst en Vriendschap”. Daarmee werden de zaken ook meteen serieuzer; de vriendschap en Balgoyse gemoedelijkheid was er al, maar ook “de kunst”, de prestatie moest er komen. De leden kozen ervoor om deel te nemen aan een festival in Grave. Het optreden werd een groot succes. Ook het opluisteren van allerlei culturele activiteiten in en rond Balgoy werd erg gewaardeerd. Hoewel alles goed leek te gaan, bleek er op de ledenvergadering in 1924 toch ook onrust te zijn. De repetities werden zeer slecht bezocht en de directeur, die de repetities gratis gaf, was niet meer gemotiveerd. Er werd serieus over gedacht om de vereniging op te heffen. Om de stemming er in te houden werd besloten om op z’n Balgoys een feest te organiseren. Daarna kreeg Balgoy te maken met moeilijke tijden, met als climax de watersnoodramp in 1926. Wat je vaker ziet na een periode van problemen, putten mensen daar extra moed uit en ook Kunst en Vriendschap begon weer met frisse moed om de Balgoyse gemeenschap op te vrolijken.

Toen de vereniging na jaren van vooral repeteren in 1927 toetrad tot de KNF (Koninklijke Nederlandse Federatie van Harmonie- en Fanfaregezelschappen) besloten ze ook om deel te gaan nemen aan een federatief concours. Dit werd de daaropvolgende decennia de uitdaging voor de vereniging om naast de vriendschap ook aandacht te geven aan de kunst. Die balans tussen kunst en vriendschap bleek essentieel te zijn, de naam van de vereniging waardig en het visitekaartje.

Onder leiding van Theodoor Verhoeven haalde Kunst en Vriendschap in 1927 in Arnhem met 35 leden de tweede prijs in de 3e afdeling (wel met het hoogste aantal punten van het hele concours). Iedereen was enthousiast en vele concoursen volgden (harmonie 24 keer en drumband 8 keer). De harmonie ging in 2005 voor het laatst en de drumband in 2006. Deze beide concoursen mocht ik meemaken als voorzitter en met die ervaring durf ik te zeggen dat een concours een zenuwslopend project is, dat heel veel energie en tijd vraagt van de leden. Omdat we een amateurvereniging zijn is dit niet altijd gemakkelijk en levert het in de aanloop op momenten best wat stress op (2). Toch bleek het elke keer weer de moeite waard. De ontlading en het feest na afloop zijn grandioos en het resultaat is ook altijd dat de kwaliteit van de leden afzonderlijk en de vereniging als een geheel verbetert. “Kunst” en “Vriendschap” dus.

Toch zijn niet alle leden onverdeeld voorstander van de federatieve concoursen. Die twijfel is er volgens mij altijd geweest. Als voorbeeld een interview met jubilarissen van de vereniging in de Gelderlander halverwege de jaren negentig van de vorige eeuw (3). “We geven liever koffieconcerten dan dat we op concours gaan” zegt een van de jubilarissen, maar voegt er wel aan toe “maar concoursen zijn nu eenmaal nodig”.

De discussie over het wel of niet op concours gaan heeft een paar jaar geleden er toe geleid dat besloten werd om in plaats daarvan te kiezen voor themaconcerten en projecten. Daarmee is de cultuur in de vereniging natuurlijk niet anders geworden en voor themaconcerten moeten vanzelfsprekend ook extra inspanningen worden geleverd en zijn extra repetities en thuis oefenen een noodzaak. Maar nog steeds geldt dat het concert altijd de moeite waard blijkt te zijn en dat we zulke concerten en de voorbereiding nodig hebben om samen muziek te blijven maken op een Balgoy-waardig niveau.

Op 18 maart betreedt Harmonie Kunst en Vriendschap uit Balgoy het podium van theater ’t Mozaïek in Wijchen voor Brel & Brass, een uniek themaproject voor het harmonieorkest (4). Brel & Brass is een project van zangeres Micheline Van Hautem en bastrombonist Jos Jansen rond de muziek van Jacques Brel. Tijdens het optreden in theater ’t Mozaïek in Wijchen wordt Micheline bijgestaan door harmonie en drumband. Voor de pauze speelt Kunst en Vriendschap een instrumentaal programma inclusief een Brel-prelude. Na de pauze is het de beurt aan Micheline Van Hautem om samen met het harmonieorkest de mooiste (maar zeker niet enkel de bekendste) chansons van Jacques Brel ten gehore te brengen.