Balgoy

De geschiedenis van de lagere school in Balgoy

3 reacties

Mijn kleinzoon mocht een spreekbeurt geven op school. Hij koos als onderwerp de geschiedenis van Balgoy. De reden? Hij was met name erg nieuwsgierig naar de geschiedenis van de school en of die altijd op dezelfde plek gestaan had. Dat wilde hij graag uitzoeken en er dan over vertellen.

Uit de powerpoint-presentatie van mijn kleinkind: Tweehonderd jaar geleden stond de school in de Houtsestraat. Op de plek van de cirkel (Detail minuutplan gemeente Balgoy 1820 Sectie A blad 2). En misschien kennen jullie dit huis wel, maar er is natuurlijk wel een ander huis opgekomen. De school is al lang geleden afgebroken (Bron: Thomas Bouwman)

In de 19e eeuw stond de lagere school dus in de Houtsestraat (toen “de Steeg”). Thomas, mijn kleinzoon, was verrast dat er tenminste vier schoolgebouwen hebben gestaan in Balgoy en ik was verrast dat hij zelf opmerkte dat de scholen steeds opschoven en ook het hele dorp in de loop van de tijd opgeschoven was. Hij ging nog uitzoeken waarom dat gebeurd is. En ook ik besloot nog even verder te zoeken naar de geschiedenis van de lagere school in Balgoy. Vandaag de resultaten tot nu toe.

In het bevolkingsregister van Balgoy 1860 – 1890 op blad 25 staat dat Willem Frederik Kaft, geboren 20 februari 1800 in Nijmegen, de schoolonderwijzer was. Hij overleed 4 mei 1862 en werd op 1 oktober van dat jaar opgevolgd door Hendrikus Janssen. Een kadastrale veldwerkkaart uit 1868 (zie hieronder) laat een aantal veranderingen zien niet lang daarna. Bovenaan staat “nieuw gebouw op 522 en 523…..”. Dit is een aanwijzing dat het schoolhuis is of wordt afgebroken, of in ieder geval een andere bestemming heeft gekregen. Tegelijkertijd zie je op de schets onderaan de pagina in de bocht van de Molenweg voor het eerst een gebouw getekend.

Kadastrale veldwerkkaart uit 1868

Twee krantenberichten bevestigen de verplaatsing van de school. In een bericht in de Provinciale Geldersche en Nijmeegsche courant van 7 oktober 1865 wordt de “oude” school verkocht en enkele maanden eerder op 31 januari is de aanbesteding van de “nieuwe” school.

Bericht in de Provinciale Geldersche en Nijmeegsche courant van 7 oktober 1865 waarin de openbare verkoop van een huis, school, en erf met tuin en boomgaard wordt aangekondigd.
Bericht in de Provinciale Geldersche en Nijmeegsche courant van 21 januari 1865 waarin de aanbesteding wordt aangekondigd van een nieuw te bouwen schoollokaal en onderwijzerswoning.

De eerste steen voor de bouw van de nieuwe school in de bocht van de Molenweg werd gelegd op donderdagmiddag 27 april 1865 door de burgemeester van Balgoy en Keent, de hr. J. de Bruin, aldus de Graafsche Courant van 29 april 1865.

Bericht in Graafsche Courant over eerste steen legging nieuwe school

Het karakteristieke gebouw dat wij kennen als patronaat en verenigingsgebouw (duidelijk aangegeven op de voorgevel) werd in eerste instantie dus gebouwd als school. Het werd later gemeentehuis (1883) en nog pas later in 1928 of 1929 verenigingsgebouw (patronaat).

Deze foto dateert van januari 1926. Na de verbouwing in 1929 werd er “R.K. Verenigingsgebouw” ingemetseld (zie insert).
Gemeentehuis, onderwijzerswoning en school in Balgoy ca. 1910.

Op bovenstaande foto is links in het hekwerk het toegangspoortje naar het gemeentehuis, waarvan de ingang zich onder de vlaggenstok bevond. De secretarie had een beneden- en een bovenverdieping. Via de andere deur kwam men in de ambtswoning van het hoofd der school. In het rechter deel van het gebouw was de school gehuisvest met twee achter elkaar gelegen klaslokalen. Toen nog een openbare school. Op de foto verder vlnr: bovenmeester Theodorus Verhoeven, Aleida Verhoeven-Pallada met jongste dochter Riek, op de bank hun kinderen The, Jan en Ida en op het hek Wim. Theodorus Verhoeven werd onderwijzer en hoofd van de school in 1891 (hij was toen 24 jaar oud).

In de raadsvergadering van de gemeente Balgoy op 29 augustus 1913 werden een aantal besluiten genomen met betrekking tot nieuwbouw van de school. De grond voor de nieuwe school, die een stuk verderop in de Hoeve lag, zou worden gekocht van de heer Mathijs van der Aa voor de som van 2000 gulden. Dit is te lezen in het verslag van de vergadering dat op 2 september in de Gelderlander verscheen, samen met nog andere besluiten over verbouwing van het gemeentehuis en een veldwachterswoning en verder staat geschreven dat het besluit om een nieuwe school te bouwen werd genomen in een besloten vergadering.

Bericht uit de Gelderlander van dinsdag 2 september 1913

In 1918 (dj 1919) kreeg de “oude” school een andere bestemming. In het kadaster van de gemeente Balgoy is vastgelegd dat in dienstjaar 1917 Mathijs van der Aa uit Keenth (Balgoy) bouwland verkoopt aan de gemeente Balgoy (overgebracht naar artikel 14 volgnummer 73 en 74 van de gemeente Balgoy). In dienstjaar 1920 wordt begonnen met de bouw (Stichting enz.) van de school in de Hoeve.

Deel leggerartikel 14 volgnummer 11-58 (volgnummer 44 en 45). De school krijgt een andere bestemming in dienstjaar 1919!
Deel leggerartikel 14 volgnummer 59-75 (volgnummer 73 en 74)
Leggerartikel 14 volgnummer 76-79.

Waarom werd er een nieuwe school gebouwd, waarom zover buiten het dorp en waarom duurde het tot 1919 voordat begonnen werd met de bouw? Het feit dat de besluitvorming plaats vond in een besloten raadsvergadering is opvallend en daarmee lijkt het in eerste instantie lastig zoeken naar meer informatie. Maar de “schoolkwestie” wordt regionaal en zelfs landelijk nieuws. Het Algemeen Handelsblad van 10 september legt uit wat er zich afspeelde tijdens de raadsvergadering waarin het besluit genomen werd om een nieuwe openbare lagere school te bouwen. De bestaande openbare lagere school met onderwijzerswoning in het dorpscentrum werd afgekeurd (zie ingezonden brief) en moest worden vergroot en aangepast. Eventueel kon zelfs op dezelfde plaats een nieuwe school worden gebouwd. In de besloten vergadering werd deze optie blijkbaar verworpen en werd er gekozen voor een nieuwe locatie, buiten het dorp. Reden voor deze keuze zou kunnen zijn om het voor de Keentse leerlingen gemakkelijker te maken, maar de schrijver van de ingezonden brief geeft een andere verklaring. Hij suggereert dat de burgemeester uit rancune handelde, na verlies bij gemeenteraadsverkiezingen. Het duurde nog tot 1919 voordat het betreffende perceel bouwrijp was. In 1924 toen Balgoy opging in de gemeente Overasselt, zal ook de school gemeente Overasselt geworden zijn.

Bericht uit het Algemeen Handelsblad van 10 september 1913: lokaal bestuur haalt landelijke pers.
Ingezonden brief in het Nieuws van den Dag van 14 juli 1914
Lagere school aan de Hoeve

In 1927 werd de openbare school een bijzondere (Rooms Katholieke) school (REGISTRUM MEMORIAL parochie Balgoy) en werd het Rooms Katholieke Kerkbestuur van de H. Johannes de Doper parochie eigenaar. In het dienstjaar 1935 is dit ook kadastraal vastgelegd.

Leggerartikel 1223 kadaster Balgoy

Op 16-2-1932 werd Theodorus Verhoeven 65 jaar en ging hij met pensioen. Zijn zoon Jan Verhoeven werd het nieuwe hoofd van de school.

Interieur van een klas uit de school aan de Hoeve. Op de foto vlnr.: Dientje (?) Josten, Sis Kocken, onderwijzer Jan Verhoeven, ?, Tonia Kocken, Gon Stevens, Betsie van Eldonk, Hanneke de Valk, Klazien (?) Holleman, ? Dinnissen en Pipie Dinnissen.
Schoolfoto 2e klas bij de oude school aan de Hoeveweg – juli 1958 – juffrouw Riet Gerrits – Bernard van Haren, Geert Berben, Theo Hoefnagel, Martien Willems, Jannie vd Boogaard, Tonnie vd Hulsbeek, Gerard Hoefnagel, Nol Rossen, Mientje Megens, Marja vd Boogaard, Jacomien vd Boogaard, Harrie van Aar, Nieco Oliemeulen. Staande tegen de muur: juffrouw Gerrits, Peter Berben, Janny van Aar, Elly vd Berg, Annie van Haren, Jan de Valk, Koos Driessen, Tonny van Haren, Peter de Valk, Nelly Hammen.

In 1964 werd de school gesloten (de gemeente Overasselt werd weer eigenaar) en in 1966 gesloopt. Het perceel werd in 1970 verkocht aan Andreas Reinierus van Kempen, Hoeveweg 40 te Balgoy. Op 3 maart 1964 werd de nieuwe school aan de Boomsestraat in gebruik genomen en werd Chris Bouchoms het nieuwe hoofd van de school.

De nieuwe R.K. Roncalli basisschool aan de Boomsestraat in 1964

Overzicht belangrijke jaartallen:

  • 1865 Aanbesteding en eerste steenlegging nieuwe school Molenweg en verkoop oude school Houtsestraat.
  • 1913 Besluit in gemeenteraad Balgoy om een nieuwe school te bouwen in de Hoeve (verslag gemeenteraadsvergadering Balgoy in Algemeen Handelsblad en de Tijd.
  • 1914 Ingezonden brief in “Het Nieuws van de Dag” die verklaard waarom de school in de Hoeve wordt gebouwd.
  • 1919 Bouw school gereed (Kadastrale hulpkaart en veldwerk dienstjaar 1920, art. 773-775).
  • 1927 Nieuwe school in de Hoeve niet langer openbare school, maar bijzondere (Rooms Katholieke) school ((REGISTRUM MEMORIAL parochie Balgoy, in: 75 jaar Kerkkroniek Balgoy (Wim Verhoeven, 1989)).
  • 1934 Openbare school wordt Bijzondere Roomsch Katholieke school (Kadastrale legger dienstjaar 1935, art. 1223).
  • 1964 De school aan de Hoeveweg sluit en de R.K. Basisschool Roncalli aan de Boomsestraat wordt in gebruik genomen.
  • 1966 Sloop schoolgebouw (Kadastrale legger dienstjaar 1967, art. 1191).
De Roncallischool eind zeventiger jaren van de vorige eeuw. Fragment uit “Balgoyse minsen” van Cor vd Berg bgv 60 jaar harmonie Kunst en Vriendschap.

Balgoy en Keent, een plek met hart en ziel

1 reactie
Luchtfoto van de maaskanalisatie bij Balgoy (linksboven) en Keent (rechts). Afsplitsing op voorgrond is de Loonse Waard.
Luchtfoto gemaakt op 5 november 1938. © KLM Aerocarto 013734zr, Aviodrome.info

Met Pasen ben je vrij en heb je weer eens wat tijd om na te denken en te schrijven. Automatisch denk je met Pasen aan voorjaar, nieuw leven, een nieuwe lente en aan veranderingen. Het is goed dat er veranderingen zijn, dat er steeds nieuw leven komt. Het is ook een gegeven dat eigenlijk heel simpel is. De tijd gaat door en veranderingen zijn onomkeerbaar en onontkoombaar.

Het gebied van Balgoy en Keent, samen met de Loonse Waard is al eeuwenlang onderhevig aan veranderingen. De natuurlijke loop van de Maas is hierbij van grote invloed geweest. Ook veranderingen door de mens aangebracht hebben invloed gehad, zoals te zien in de KLM luchtfoto hierboven. Eind 1938 werd ten gevolge van de maaskanalisatie de scheiding van Balgoy en Keent een feit. Op enkele meters na ter hoogte van de Hoogveldsestraat was het stuk nieuwe Maas klaar en werd een van de grootste veranderingen voor de dorpen Balgoy en Keent een feit. Natuurlijk, sowieso verandert een gebied in de loop van de tijd. Dat geldt overal en is van alle tijden. Terugdraaien is niet mogelijk en dat moeten we ook niet willen. Het zijn de veranderingen, die mede de ziel van een dorp of plek bepalen. In het geval van Balgoy en Keent heeft de Maas daarbij een grote rol gespeeld.

Nieuwbouw ‘t Veldje in Balgoy 2002 (Bron: Werner Peters)

Maar ook huizenbouw is een bron van continue verandering door de jaren heen, ook in Balgoy. Het dorpscentrum van Balgoy is een aantal keren aangepast in de loop der eeuwen. Waar het “dorpsleven” ooit was geconcentreerd nabij het kasteel, schoof de huizenconcentratie langzaam op naar de oude kerk en later weer richting verenigingsgebouw en nieuwe kerk. In de jaren ‘70 van de vorige eeuw vond de eerste wat grootschaligere uitbreiding plaats door een nieuwe wijk aan het dorp toe te voegen, namelijk de S. Toonen Dekkerstraat met zo’n twintig woningen. In 1980 werd de wijk Veldsehoek met dertien woningen toegevoegd en in de jaren ‘90 werd Den Bogerd met negenentwintig woningen gebouwd. Daarna vond er nog een uitbreiding plaats in de eerste jaren van deze eeuw, namelijk het Veldje met zestien woningen. (Bron: Dorpsontwikkelingsplan Balgoy (DOP) september 2011). De laatste uitbreiding met negen woningen dateert van ca. 2018. De Maasakkers, een woningbouwproject dat tot stand kwam na een experiment met burgerparticipatie. In 2018 waren acht van de negen kavels verkocht, waren al twee woningen gerealiseerd en stonden twee woningen in de steigers (De Gelderlander, 4 januari 2018).

De Gelderlander 4 januari 2018

Toenmalig minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Ronald Plasterk, bezocht Wijchen en Balgoy op 2 december 2013 onder meer om kennis te nemen van het door bewoners van Balgoy zelfgemaakte plan voor woningbouw in het dorp. “Een mooi voorbeeld van een bur­gerinitiatief”, aldus de minister.

Boerderij van familie Jans maakt plaats voor zes nieuwe woningen (linksboven de oude situatie).

Op dit moment wordt er nog op verschillende plekken in het dorp gebouwd/verbouwd. In de Torenstraat maakt de boerderij van de familie Jans plaats voor zes nieuwe woningen. Natuurlijk aan een kant jammer, maar het schept weer nieuwe mogelijkheden voor het dorp en zijn inwoners. Het leven gaat door.

Ook Keent verandert continue. Waar in de tijd van de gemeente Balgoy en Keent, in het begin van de vorige eeuw, het dorp Keent nog groter was dan het dorp Balgoy, is Keent nu met de resterende boerderijen en woningen, de kleinste kern van de gemeente Oss met nog maar 72 inwoners. De Oude Maasarm rond het eiland is over een lengte van vier kilometer weer uitgegraven. Hiermee heeft de Maas na tachtig jaar haar oorspronkelijke loop teruggekregen. Bovendien is in Keent een robuust natuurgebied ontstaan, waar riviergebonden processen en begrazing sturend zijn. Het gebied is tegenwoordig in beheer bij het Brabants Landschap.

Keent met op de achtergrond de kerk van Balgoy.

Als we veranderingen blijven zien als de ziel van een dorp of streek, hoeven we ons daarover ook geen zorgen te maken en dan zullen Balgoy en Keent samen een unieke, herkenbare plek blijven vormen en Balgoy zal ook altijd zijn eigen dorpse karakter behouden. Samen met voorzieningen, zoals school, dorpshuis en verenigingen, die het hart (en de longen; vitale organen dus) zijn van een dorp of plek, wordt leefbaarheid en sociale cohesie vorm gegeven. Zo blijft een dorp levend en blijven de bewoners herkenbaar als unieke Balgoyse (en Keentse) mensen. Zalig Pasen.

Geschiedenis schrijven is publiceren wat je gevonden hebt

1 reactie
Een nieuwe website over mijn geschiedenis en over Balgoy

Afgelopen week ben ik bezig geweest met het maken en inrichten van een website: www.pietvanerp.nl. Deze website heb ik opgezet om te laten zien wat ik gedaan heb en waar ik mee bezig ben. Voor mij is dat o.a. mijn geschiedenis, het dorp Balgoy (mijn dorp) en de mensen die er wonen. Er zijn weliswaar ook andere websites over Balgoy en zijn geschiedenis en we zijn allemaal druk met sociale media, maar ik denk toch dat deze website toegevoegde waarde heeft.
De website verzamelt de informatie waarbij ik betrokken ben of was en geeft ook verwijzingen naar andere interessante websites en social media-kanalen. Het is een verzameling geworden van (digitale) boeken, filmpjes en publicaties, aangevuld met de verhalen van mijn weblog “Piet’s Blog: balgoyse mins” en informatie over mijn stamboom-genealogie (familie van Erp) en die van mijn echtgenote Ans (familie Jans).

Op de website zijn het boek “Boeren, burgers en buitenlui – verhalen over Balgoy en de Balgoyse minse” en de vervolgen erop in de vorm van eBooks (FlipBooks) te lezen. Ook eerdere in Balgoy verschenen boeken van Ries van Haren en Wim Verhoeven, die niet meer als papieren uitgave te koop zijn, kunnen als eBook gelezen worden. Uniek is dat het Thijnsboek van de Vrijheerlijckheyt Balgoy en Keent uit 1707 ook gedigitaliseerd is en op deze manier kan worden ingezien.

Verwijzingen naar verhalen verschenen op websites, die vertellen over de geschiedenis van Balgoy, zoals bijvoorbeeld het kasteel, de overstroming van de Maas in 1926 en de maaskanalisatie zijn ook te vinden op de website en een link naar de weblog “Piet’s Blog: balgoyse mins” met heel veel verhalen over de geschiedenis van Balgoy en de mensen die er woonden.

Verder zijn er de links te vinden naar een aantal bewegende beelden die een mooi beeld geven van het Balgoy en de Balgoyse mensen van vroeger of die herinneren aan gebeurtenissen die mij dierbaar zijn.

Toen ik heel lang geleden begon met mijn baan als onderzoeker op de afdeling huidziekten van het Radboudumc, zei de postdoc voor wie ik toentertijd werkte, Henk Roelfzema, tegen mij: “Piet, als je de resultaten van je onderzoek niet publiceert, dan blijft het enkel maar hobby. Alleen als anderen je werk kunnen lezen en beoordelen wordt het wetenschap. Het resultaat is driehonderd wetenschappelijke publicaties over de morfologie en functie van de huid.

Met die exacte en wetenschappelijke achtergrond in mijn achterhoofd ben ik ook begonnen aan mijn interesse in de geschiedenis van mijn familie en later ook die van Balgoy en de Balgoyse mensen. Iedereen doet het op zijn eigen manier natuurlijk, maar ik hecht aan een feitelijk relaas, goed onderbouwd met originele documenten, aktes, kadasterkaarten en foto’s, historisch en genealogisch verantwoord dus en dan moet je datgene wat je gevonden hebt vanzelfsprekend ook publiceren. Waar dat vroeger in de vorm van publicaties op papier gebeurde of analoge filmbeelden, zijn er op dit moment ook veel digitale mogelijkheden. Niet alleen eBooks, maar ook publicaties op websites en in de vorm van blogs zijn waardevolle bronnen van de geschiedenis van een plek of persoon. Zelfs sociale media als YouTube, Facebook, Twitter em Instagram leveren een bijdrage. Zo ontstaat een brede verzameling aan informatie op heel veel plekken.

Daarom een website over mijn geschiedenis, de geschiedenis van het dorp Balgoy (en Keent) en de mensen die er wonen en gewoond hebben. Ik heb geprobeerd een unieke verzameling (digitale) boeken, filmpjes en publicaties samen te brengen op één plek, zodat ze gemakkelijk terug te vinden zijn. Samen met andere bronnen, zoals de weblog, de stamboom en de links, hoop ik dat de informatie bijdraagt aan het interesseren van mensen voor de kennis van hun eigen omgeving en de mensen die er geleefd hebben.
Kijk, lees, luister en leer ervan!

Nog een eBook: Balgoyse minse verhalen over Balgoy en haar inwoners door de eeuwen heen (verschenen in 2019 en 2020)

Een reactie plaatsen
Nog een eBook met verhalen over Balgoy en de Balgoyse minse

In 2017 verscheen mijn eerste boek “Boeren, burgers en buitenlui, verhalen over Balgoy en de Balgoyse minse”. Een boek met korte verhalen die betrekking hebben op de geschiedenis, maar zeker ook op de leefbaarheid van de kleine leefgemeenschap Balgoy en zijn voorbeelden voor zowel de geboren en getogen Balgoyenaren als voor nieuwe inwoners.

Het was een collectie van verhalen die in de jaren tot de zomer van 2017 waren verschenen op de website van Pagus Balgoye, verhalen gekoppeld aan QR-codes op plekken in Balgoy en met name verhalen op een weblog over Balgoy en de Balgoyse minse. Op die manier wilde ik een stukje verhaal van het Balgoy toen en nu vertellen. Wel op mijn manier, met veel feitelijke informatie uit documenten die in archieven zijn bewaard gebleven. Natuurlijk verschenen er in de loop van de tijd meer verhalen op de weblog en kortgeleden verscheen dan ook het vervolg, verhalen verschenen in 2017 en 2018. Vooralsnog is de vorm een eBook (Flipbook) geworden, passend in deze nieuwe tijd.

Ik was zelf zo enthousiast over het resultaat, dat ik ook de jaren 2019 en 2020 heb gebundeld tot een eBook (Flipbook) om zo de geschiedenis van Balgoy en Keent levend te houden. Dit is het resultaat geworden. Tweehonderd pagina’s verhalen en geschiedenis. Lees, leer en geniet ervan!

Frans Hammen, een boerenknecht uit Reek trouwt in de 19e eeuw in Balgoy.

Een reactie plaatsen
Een van de carnavalsfoto’s van Rikie Peters – Hulsman die in de afgelopen carnavalsweken op Facebook verschenen: van rechts naar links Corrie Hammen, Maria Rossen en Rikie zelf in de carnavalsoptocht van 1968. Foto is genomen ter hoogte van van Haren Mengvoeders in de Eindsestraat.

Corrie is een van de veertien kinderen van Hendrik Hammen en Annie Hammen – Lucassen uit Balgoy. Hendrik overleed in 2006 en Annie in 2018. De familie Hammen is alom bekend en zeer actief in onze dorpsgemeenschap en haar verenigingen. In dit verhaal wil ik net als de dansmariekes dat deden met de carnavalsoptocht, jullie meenemen via Eindsestraat, Boomsestraat, Torenstraat en Houtsestraat, naar waar de familie Hammen woont en al bijna 150 jaar gewoond heeft.

De kerk is uit en Hendrik Hammen (midden) wandelt eind vorige eeuw op zondagmorgen richting zijn woonhuis, samen met de gebroeders Lamers. Rechts het woonhuis van zoon Gerard. Dit was eens het Balgoyse boterfabriekje.
Huis van familie Hammen in de Torenstraat

De zonen Henk en Paul wonen nog in het ouderlijk huis van de familie Hammen in de Torenstraat. De boerderij werd gekocht in 1926 (zie kadaster dienstjaar (dj) 1927). Opvallend was dat de boerderij op naam stond van drie minderjarigen, nl. Frans (Franciscus Hendrikus), geboren in 1908, Gien (Regina Elisabeth), geboren in 1910 en Hendrik (Hendrikus Franciscus) Hammen, geboren in 1912.

Kadastraal leggerartikel Balgoy dienstjaar 1927 met huis, schuur en bouwland Sectie A 736.
Gezin Grad Hammen, vlnr: Grad, Frans, Gina, Hendrik, Keetje Driessen in de dertiger jaren van de vorige eeuw.

Het gezin van Grad Hammen, had daarvoor gewoond in de Houtsestraat (Sectie A Nr. 8). Na hun huwelijk in april 1907 waren Grad Hammen en Keet Driessen ingetrouwd bij de ouders van Grad. Zij kregen daar drie kinderen. Grad was zelf enigst kind van Francis (Frans) Hammen en Hendrina (ook soms Hendrika genoemd) Janssen.

Blad 41 van het Bevolkingsregister van Balgoy 1890 – 1923. De familie Hammen woont in die periode in de Houtsestraat, sectie A nr. 8.

Alleen is er voor zover ik weet geen foto of afbeelding van de boerderij aan de Houtsestraat beschikbaar; ook de familie Hammen heeft die niet. Een luchtfoto uit 1953 is wel een tastbare indicatie van waar de locatie was. Als er iemand is, die nog wel een foto heeft dan zou ik die graag willen zien.

Luchtfoto Houtsestraat (Holtsehoek) Balgoy, 1953. In die tijd was er op die plek nog geen Balgoyseweg of Drutenseweg. Hoewel de familie Hammen al in 1926 naar de Torenstraat verhuisde, bleef een deel van de bebouwing staan. Sloping vond pas plaats in 1965.

Wie was Francis Hammen en waar kwam hij vandaan? Hij trouwde in 1875 in Balgoy met Hendrina Janssen, weduwe van Gradus Willems (29 november 1873 overleden in Balgoy). In de trouwakte staat dat Francis Hammen van beroep dienstknecht was en geboren was in Reek. Hoe het contact is ontstaan tussen de dertig jarige dienstknecht en de tweeënveertig jarige weduwe is niet duidelijk. In het bevolkingsregister is niet vermeld dat Francis werkzaam was op de boerderij van Gradus Willems en Hendrina Janssen of ergens anders in Balgoy.

Trouwakte Balgoy 1875 Francis Hammen en Hendrina Janssen.

Gradus Willems was de zoon van Willem Willems en Maria van den Anker. De vader van Maria van den Anker, Cornelius van den Anker woonde ook in de boerderij waar later de familie Hammen woonde. Dat is te vinden in het minuutplan van den Holdschen Hoek uit die periode. Met behulp van de OAT-bladen kunnen we vaststellen wie er in de boerderijen woonden. In de Steeg (nu Houtsestraat) woonde op Het Hold, kadastraal nr. 26 Jacob de Bruijn (landbouwer), verder op de hoek, kadastraal nr. 32 Sebilla Loeffen (doorgestreept Francis Loeffen, landbouwer) en dan naar het oosten kadastraal nr. 70 Cornelis van den Anker (bouwman).

Dit was in de periode eind 18e en begin 19e eeuw. In die periode toen Nederland van de Franse overheersing werd bevrijd, vonden er op bestuurlijk gebied de nodige veranderingen plaats, ook in het gebied waar Balgoy en Keent deel van uitmaakten. Toch was er geen sprake van een revolutie, van een complete ommekeer. Het ambt van Maas en Waal kreeg weliswaar een nieuw bestuur, de heerlijke rechten werden afgeschaft en de heerlijkheden, waaronder Balgoy en Keent, werden opgeheven en als zelfstandige gemeenten bij het ambt gevoegd, terwijl bijna alle buurmeesters en schouten op de dorpen door nieuwe werden vervangen. Toch bleven de laatste heren van de heerlijkheid Balgoy en Keent, Bernhard Rappard (overleden in 1819) en Conrad Willem Le Mercier van Rappard nog aan de macht en werden zij tevens schout in het schoutambt Balgoy en Keent.

In 1824 overleed Conrad Willem Le Mercier van Rappard, schout van de gemeente en voormalig heer der heerlijkheid Balgoy en Keent; in de raadsvergadering van 1 oktober 1824 verklaarde eerste assessor (tot ca. 1850 de naam voor wethouder) Cornelius van den Anker dat hij tijdelijk de functies van schout zal waarnemen (Secretariearchief gemeente Balgoij en Keent, (1776) 1811 – 1923, inv. nr. 1). Hoewel niet officieel genoemd in de lijst van burgemeesters op Wikipedia, is Cornelius eigenlijk de eerste “burger” burgemeester van Balgoy en komen we hem tegen in de stamboom van de familie Hammen.

Stamboom Hammen met de verbinding naar Cornelius van den Anker