Op Zondagmorgen 3 november werd ik gebeld met het bericht dat Ries van Haren was overleden, een dag nadat hij uit het ziekenhuis was ontslagen en een plek had gekregen in verpleeghuis Waelwick in Ewijk. Een echte Balgoyse mens was toch nog onverwachts overleden. Ries was niet alleen Balgoyse mens en boer, maar ook een echte familiemens, echtgenoot, een vader, een opa, die boven alles zijn familie om hem heen wilde en met iedereen vriend wilde zijn. Hij vond het ook geweldig dat de boerderij omgebouwd was tot een mantelzorgwoning, hoewel hij die zelf zo nooit genoemd heeft.

Naast zijn boer zijn, was Ries van Haren ook de dorpsdichter en verhalenschrijver en verteller van de Balgoyse en Keentse geschiedenis en taal. Ries kende de agrarische streekgeschiedenis als geen ander. Hij probeerde op zijn eigen wijze zijn gevoelens en gedachten te verwoorden over de tijd die hij in Balgoy en Keent heeft geleefd of door overlevering heeft meegekregen. Dat blijkt niet alleen uit zijn gedichten, maar ook uit de zes boeken die hij heeft geschreven. In 1996 verscheen “Veel gewonnen veel verloren”, een boek met informatie en anekdotes over de dorpen Balgoy, Keent en Nederasselt. Aanleiding en motivatie voor dit boek was het 100-jarig bestaan van de N.C.B., de Noord-Brabantse Christelijke Boerenbond. In 1999 kwam “Ballegoyse minsen – Een eeuw Balgoijse sfeer tussen de Loswal en de Bremdenmeer” uit, een fotoboek met nagenoeg alle mensen, die in het Millenniumjaar 2000 in Balgoy woonden.

Enkele jaren later, in 2007, verscheen de gedichten- en verhalenbundel “Landleven tussen de dijken” over het boerenleven in de streek waar de auteur is opgegroeid. Zeven jaar geleden, in 2012, verscheen “Oude ploegvoren, een boekwerkje met veel spreekwoorden en gezegdes, limericks en gedichten. “Geleefd Verleden – Balgoy in de 20e eeuw” verscheen in 2014 en vertelt over Balgoyse mensen, die in de vorige eeuw in het dorpje aan de Maas geleefd hebben en op het kerkhof aldaar zijn begraven. Met foto’s, waar wie gewoond heeft, gedachtenisprentjes en een levensverhaal van de betrokkenen in dichtvorm wordt hun herinnering levend gehouden.

Ries van Haren schreef, volgens zijn eigen zeggen, zonder moeilijke woorden. Met de gedichten en verhalen probeerde hij op zijn eigen wijze zijn gevoelens en gedachten te verwoorden. Teksten met nostalgie en maatschappelijke betrokkenheid, maar bovenal met optimisme en humor. In zijn laatste boek, waarin eerder in krant en carnavalsgids gepubliceerde verhalen over de Ballegoijse Marga die trouwt met de Heer van Wiechen herschreven zijn, herkennen we die elementen zeker terug, maar het is ook een unieke kijk op de hele Balgoyse gemeenschap en de relatie met de gemeente Wijchen, die formeel begonnen is na een gemeentelijke herindeling in 1980. Ries koos voor een andere vorm dan zijn eerdere boeken, een versmelting van fictie en feitelijke gebeurtenissen. Verder bevat het boek een groot aantal foto’s van Paul Berben die een beeld geven van het maaslandschap in de periode die door Ries in het boek beschreven wordt en dat hem zo dierbaar was.

De liefde van Ries voor Balgoy en zeker ook voor Keent is gemakkelijk te verklaren. In januari 2018 schreef ik daarover al eens een blog naar aanleiding van een uitgave van Tweestromenland (174, 12-2017), het tijdschrift van de Historische Vereniging voor het Land van Maas en Waal en het Rijk van Nijmegen West. Daarin stond een artikel van Hans Eerdmans over de geschiedenis van Keent. Het artikel eindigt met een gedicht van Ries van Haren, dat gaat over de Keentse mensen die er in de eerste helft van de 20e eeuw gewoond hebben, het merendeel was keuterboer.

Ries beschrijft in dichtvorm op zijn eigen wijze hoe Bertuske Kocken en diens vrouw Mieke daar hebben geleefd en gewerkt. In de allerlaatste regel van het gedicht verklapt hij dat hij familie is van Bertuske:

“En zo kun je dit gedichtje lezen of bekieke
Gemaakt door een nakomeling van Bertuske en Mieke”

Bertuske Kocken was de opa van Ries, van zijn moeders kant. Deze familierelatie verklaart ook de gedetailleerde beschrijving van “het keuterijtje van anderhalve morgen groot”. Ook Ries’ vader, Jo van Haren, heeft in Keent gewoond. De familie van Haren en de familie Kocken zijn in de zomer van 1936 verhuisd naar Balgoy. Jo van Haren trouwt met Drieka Kocken op 9 mei 1931 in Overasselt (op 13 mei in Balgoy in de kerk) en ze gingen in Balgoy wonen. Ze kregen samen negen kinderen. Ries, Marinus Johannes van Haren, werd geboren in Balgoy op 26 juni 1938. Hij trouwde op 4 juni 1966 met Gerarda Maria Elisabeth (Ger) de Kleijn en trouwde in op de Houtsestraat, waar Jo en Drieka toen woonden. Hij nam het bedrijf over in 1966 toen Jo 65 jaar oud werd en heeft er de rest van zijn leven gewoond en gewerkt.

Ries van Haren was zoals gezegd een maatschappelijk betrokken Balgoyse mens, die enorm hield van zijn boerenleven en de natuur om hem heen. Maar hij is ook lid van het school- en kerkbestuur geweest, hielp als kerkhofwerker om het kerkhof en de omgeving van de kerk schoon te houden, hij was tot het laatst toe actief in het gemengd zangkoor en een trouw lid van de heemkundekring “Pagus Balgoye”. Wanneer dat bij opruimen of opbouwen van pas kwam, bracht Ries zijn tractor mee. Harmonie Kunst en Vriendschap kon altijd terecht bij Ries in de Holtse Hoek als ze opslagruimte nodig hadden voor rommelmarktspullen.

“Ik ben blij de ge al zoveul van mijn geleerd hed” zei Ries bij de boekpresentatie van mijn Balgoyse boek “Boeren, burgers en buitenlui” tijdens Open Monumenten Dag 2017 bij de Oude Toren. Het was een eer en mijn grote wens dat Ries als geboren en getogen Balgoyse mens bij die boekpresentatie een exemplaar uitreikte aan nieuwe inwoners van Balgoy. Het zijn mensen als Ries, die voorbeeld zijn voor Piet’s Blog. De weblog over Balgoy en de Balgoyse minse.

Ries van Haren, die we gekend hebben als familie of als Balgoyse mens, is overleden. Sindsdien klinkt zijn naam meer dan ooit. Op onverwachte momenten duikt de naam op: als het gaat over iets wat hij graag deed, of bij activiteiten in ons dorp. We koesteren de naam met herinneringen. Elke dag zijn er wel herinneringen, ze komen vanzelf bovendrijven. De ene keer doordat je iets persoonlijks tegenkomt, de andere keer doordat je het er samen met anderen over hebt. Sommige dingen ben je misschien vergeten of heb je verder weggestopt – oh ja, nu je het zegt, dat was ook zo…. Iedereen heeft zo zijn eigen herinneringen. Herinneren wordt een actief werkwoord als het ons lukt, onze herinneringen levend te houden. “Herinneren” wordt dan “Gedenken”. “Gedenken” is: gaande houden, bij het nu betrekken, niet verloren laten gaan. Dat is wat we moeten doen, Ries blijven betrekken bij het leven, bij ons leven. Zijn gedichten en boeken zullen daarbij zeker helpen.