Via info@pagusbalgoye.nl ontving de Heemkundekring Pagus Balgoye een bijzondere vraag van iemand uit Groesbeek. Die persoon was op zoek naar haar familiegeschiedenis, en dan vooral naar de jeugdjaren van haar grootmoeder Wilhelmina van den Boogaard, geboren op 5 augustus 1874 in Balgoy. Volgens familieverhalen hadden Wilhelmina’s ouders, Jan van den Boogaard en Hendrina Schippers, een huis met een caféfunctie waar ook brood werd gebakken. En dat huis zou in de nabijheid van de kerk hebben gestaan.
Een Balgoyse familie met bakkersbloed
In mijn MyHeritage stamboom Balgoyse minse v1 is te vinden dat Wilhelmina (in aktes van de burgerlijke stand wordt de naam Maria Wilhelmina gebruikt) uit een familie kwam waarin brood bakken en horeca geen onbekende begrippen waren. Haar broer Willem van den Boogaard werd brood- en beschuitbakker in Eindhoven. Een andere broer, Peter, was bakker in Nederasselt. Het idee dat er in het ouderlijk huis brood werd gebakken, wordt dus ondersteund door deze bredere familietraditie.
Hoogveld: bakkerij én thuisbasis
De grootste doorbraak in deze zoektocht kwam uit het archief van de voormalige gemeente Overasselt. In een beschikking van burgemeester en wethouders uit 1901 (inventarisnummer 1128) wordt een hinderwetvergunning verleend aan J. van den Bogaard te Nederasselt. Het betreft een vergunning voor het exploiteren van een bakkerij aan de Hoogveldsestraat, kadastraal bekend als sectie C nr. 784. De realisatie (stichting) van de bakkerij is ook terug te vinden in het kadaster.
Deze vondst bevestigt wat al werd vermoed: Jan van den Boogaard had daadwerkelijk een bakkerij op het Hoogveld, op de grens van Balgoy en Nederasselt. Dit geeft ons voor het eerst een concreet adres en een juridisch document dat het bestaan van de bakkerij officieel maakt. De Hinderwet was bedoeld om overlast en risico’s van ambachtelijke bedrijvigheid te beperken – dus deze vergunning betekende dat het om een serieuze bakkerij ging, waarschijnlijk met een hout- of steenkoolgestookte oven.
Verder onderzoek in het bevolkingsregister van Overasselt uit de periode 1880 tot 1900 laat zien dat de twee broers Jan en Kornelis van den Bogaard in die periode vlak bij of naast elkaar woonden. Kornelis en zijn gezin woonden op Hoogveld nr 137 en Jan van den Bogaard met gezin op Hoogveld nr 138.
Balgoy was toen nog zelfstandig
Een belangrijk historisch detail: Balgoy was tot 1923 een zelfstandige gemeente, en viel dus niet onder Overasselt. Hoogveld lag in de buurt van de grenzen van Balgoy, Keent en Nederasselt. Dat de vergunning uit Overasselt komt, betekent waarschijnlijk dat het perceel aan de kant van Nederasselt lag. Het grootste gedeelte van het Hoogveld behoorde daarentegen wel tot de parochie Balgoy.
Jan van den Bogaard verhuist met gezin naar de gemeente Balgoy en Keent
Op 25 april 1904 wordt Jan van den Bogaard uitgeschreven uit de gemeente Overasselt en op 29 april 1904 ingeschreven in de gemeente Balgoy en Keent. Hij verhuist naar Wijk B nummer 42 in Balgoy (BR Balgoy 1890 – 1923 blad 16). Al op 21 september 1905 overlijdt hij en wordt hij begraven in Balgoy. In de overlijdensakte van Jan van den Bogaard uit 1905 staat duidelijk dat hij geboren is in Nederasselt en overleden is in Keent, waar hij ook gewoond heeft.
Zijn vrouw Hendrina Schippers wordt hoofd van het gezin, tot in maart 1906 zoon Willem, die ook bakker was, terugkeert uit Algiers (Afrika) en hoofd van het gezin wordt. Hij trouwt in juni 1907 met Arnolda van den Broek. De precieze plek waar het gezin gewoond heeft is nog niet precies bekend, maar moet in de buurt van het Merste straatje en de Zandweg in Keent zijn geweest. Of ze daar ook een bakkerij hebben gehad weten we ook niet zeker. Wat er wel in het Bevolkingsregister van Balgoy 1860 – 1890 staat beschreven is dat in Wijk B nummer 40b, dus vlakbij of naast de familie van den Bogaard, Johannes van Haaren woonde (overleden 31-12-1885), die wethouder, landbouwer, tapper, winkelier en karman was. Maria Wilhelmina van den Bogaard trouwt op 29 november 1906 in Groesbeek met Johannes Kersten. Op 7 juli 1907 wordt Maria Wilhelmina uitgeschreven in het bevolkingsregister van de gemeente Balgoy en Keent. Zij gaat in Groesbeek wonen. In mei 1916 vertrekt de rest van het gezin naar Wijchen.
En het café?
Of er daadwerkelijk een café was in het Hoogveld, is (nog) niet met documenten aangetoond. Maar in die tijd was het niet ongewoon dat een bakkerij of woonhuis ook dienst deed als ontmoetingsplek. Misschien werd er koffie of bier geschonken aan klanten of dorpsgenoten die hun brood kwamen halen. Veel hangt af van hoe breed je het begrip “café” neemt – maar dat het huis een levendige plek was, lijkt aannemelijk. En over de periode in Keent weten we nog minder.
Oproep: wie herkent dit verhaal of weet meer over sectie C 784 in Nederasselt en Wijk B42 in Keent?
We gaan verder zoeken in de kadastrale gegevens en oude kaarten om het perceel sectie C 784 precies te lokaliseren. Misschien weet iemand die dit verhaal leest hier nog meer over. Wie kent verhalen over een bakkerij in het Hoogveld begin 20e eeuw? Is het pand blijven bestaan? Zijn er nog foto’s? En waar heeft het gezin van Jan van den Bogaard precies gewoond in Keent? Is hier nog meer over bekend?
Het is prachtig om te zien hoe een persoonlijke vraag van een kleindochter een kettingreactie van lokale geschiedenis op gang brengt – over een bakkerij, een dorp, een parochie en mensen die hun sporen achterlieten op Hoogveld en in Keent.
Piet's Blog: Balgoyse mins 