Wat was het Balgoyse nieuws vandaag precies 100 jaar geleden op maandag 22 juli 1918? We zouden daarvoor een krant moeten kunnen lezen van die datum. Dat kan! Met behulp van Delpher kunnen we dat. In “De Tijd: godsdienstig-staatkundig dagblad“, een landelijk dagblad nogwel, vinden we een kort berichtje over Balgoy.
De Tijd 22 juli 1918
In Delpher vindt je miljoenen gedigitaliseerde teksten uit Nederlandse kranten, boeken en tijdschriften die je allemaal woord voor woord kunt doorzoeken. De teksten komen uit de collecties van diverse wetenschappelijke instellingen, bibliotheken en erfgoedinstellingen. Ze worden in Delpher onder één knop aangeboden om het vinden van informatie voor u gemakkelijk te maken.
Delpher is een goudmijn voor iedere onderzoeker. Het maakt niet uit wat voor onderzoek je doet en op welk niveau. Delpher biedt voor iedereen de originele teksten uit meer dan ruim 1,3 miljoen kranten, 4,4 miljoentijdschriftpagina’s en meer dan 320.000 boeken uit de 15de tot de 21ste eeuw. En het aanbod zal de komende jaren alleen maar groeien. Van 60 miljoen pagina’s nu tot 100 miljoen over een paar jaar. Wat nog mooier is, is dat het vrij te gebruiken is voor privé-doeleinden en onderzoek. Al het materiaal uit Delpher mag je voor eigen onderzoek vrij gebruiken. Het gebruik van de website wijst zichzelf, maar er is ook een uitgebreide handleiding voor wie dat wil.
Joannes Cornelis Martens (Bron: Wim Verhoeven)
Terug naar het Balgoys nieuws van 1918. De Balgoyse pastoor Martens werd op 22 juli voorzien van het H. Sacrament der Zieken, hij werd bediend. Joannes Cornelis Martens werd pastoor van Balgoy in 1911. Hij was geboren te Udenhout op 11-12-1866 als zoon van Adriaan Martens en Cornelia Burgmans. Hij had gestudeerd aan het seminarie van Haaren, werd in 1892 tot priester gewijd en in 1894 tot kapelaan in Wanroij benoemd. Van 1898 tot 1911 was hij aangesteld als kapelaan in Asten (Bron: Heemkundekring De Vonder Asten – Someren). Onder zijn pastoraat in Balgoy is de in 1913-1914 aan de Boomsestraat gebouwde nieuwe parochiekerk tot stand gekomen; Martens werd dan ook wel de “bouwpastoor” genoemd. Joannes Cornelis Martens is op 04-09-1918 te Balgoy overleden en hieronder zijn overlijdensakte.
BS Overlijden Balgoy, Gelders Archief, Arnhem, Archief 0207, regnr 8074
Het Centrum, 4 september 1918
In die overlijdensakte staat duidelijk dat “Johannes Cornelis Martens, roomsch Katholiek Pastoor”, “op den vierde september dezes jaars, des namiddags, om half een uur, binnen deze gemeente in het huis, wijk A, nummer negen en dertig a is overleden. Toch verscheen in het landelijk dagblad Het Centrum van woensdag 4 september 1918 een kort bericht, dat de pastoor “zijn intrek heeft genomen in het gesticht te Wanroy”.
De Tijd, 5 september 1918
Blijkbaar is pastoor Martens toch nog onverwacht overleden. Uit de overlijdensadvertentie van de familie in De Tijd, kan opgemaakt worden dat er sprake was van “een langdurig, geduldig lijden”. De benoeming van een nieuwe pastoor in Balgoy was in die tijd snel geregeld. Nog in diezelfde maand werd kapelaan van Acht uit Kaatsheuvel aangesteld als pastoor in Balgoy. Uit een bericht in De Nieuwe Tilburgsche Courant van 17 september 1918 blijkt dat Balgoy blij mocht zijn met de nieuwe pastoor en op 20 september was de benoeming een feit.
De Nieuwe Tilburgsche Courant van 17 september 1918
Provinciale Noordbrabantsche en ’s Hertogenbossche courant van 13 november 1918
Het meest verrassende en interessante bericht dat ik las in het krantennieuws van 2018, was een bericht uit de Provinciale Noordbrabantsche en ’s Hertogenbossche courant van 13 november 1918, een paar maanden na de benoeming van pastoor van Acht. Het betrof een cadeau van de leden van de vereniging van de H. Familie uit Kaatsheuvel, waarvan de toenmalige kapelaan van Acht directeur was geweest aan de nieuwe pastoor van Balgoy. Een beeldengroep. De beeldengroep!
De beeldengroep (Bron: Rikie Peters)
In december 2015 schreef ik een blog over de kerstal in de Balgoyse kerk. Samen met religieuze kunstkenner Wim de Mul had ik in de kerk naar de kerststal gekeken of die van Pietro Mazzotti was. Wim bekeek de beeldengroep van afstand en was meteen overtuigd dat het inderdaad beelden waren van Mazzotti. Bij nadere inspectie bleek bij een aantal beelden ook het merkteken van Mazzotti (PM) aangebracht te zijn. Ik was heel tevreden met de nieuwe kennis dat de kerstgroep in onze kerk in het begin van de twintigste eeuw was vervaardigd in Münster door Pietro Mazzotti en dus naar alle waarschijnlijkheid was aangeschaft in de tijd dat de nieuwe Johannes de Doperkerk aan de Boomsestraat in gebruik werd genomen, in of net na 1914. Mooi niet dus! Een cadeautje uit Kaatsheuvel voor de nieuwe pastoor in 1918 is veel waarschijnlijker na dit krantenbericht gelezen te hebben. En een feestje om te vieren met Kerst: de kerstal is 100 jaar oud.
Er was natuurlijk nog veel meer nieuws in Balgoy in 1918. Ter illustratie een tweetal berichten uit de Maasbode. Dit klinkt als een regionale krant, maar de Maasbode was opgericht als weekblad met 800 abonnees in 1868 en vanaf 1885 een in Rotterdam verschijnend landelijk katholiek dagblad, na de Tweede Wereldoorlog als avondkrant (Bron: Wikepedia).
Het eerste bericht betreft een boerderijbrand in Keent. Vraag is wie weet wie H. St. was, die 2 koeien en een vaars verloor en onderverzekerd was? (De Maasbode van 23 februari 1918)
Met het tweede bericht begint een lange periode met postbezorging door de familie Willems. Dus 100 jaar geleden werd Jentje de Post benoemd als brievengaarder te Balgoy. (De Maasbode 4 maart 1918)
Met een kop koffie in de kapschuur moest ik terugdenken aan 
Piet's Blog: Balgoyse mins 