Alle Balgoyse mensen: Millenniumfoto 1999 (Bron: Ber van Haren)

Op 3 september komt mijn boek “Boeren, burgers en buitenlui – Verhalen over Balgoy en de Balgoyse minse” beschikbaar. Het is een boek over, voor en opgedragen aan Balgoyse mensen. Daarmee is trouwens het boek niet minder interessant voor al die andere boeren, burgers en buitenlui! Waarom een nieuw boek?

Balgoy heeft samen met Keent al een lange geschiedenis achter de rug. Ooit een Heerlijkheid, lange tijd een eigenstandige gemeente, in 1924 samengegaan met de gemeente Overasselt en na een referendum in 1977 een meerderheid van de Balgoyse mensen die zich uitsprak voor aansluiting bij de gemeente Wijchen, wat in 1980 ook gebeurde. En dan was er ook nog de maaskanalisatie die in 1939 Balgoy en Keent van elkaar splitste, waardoor Keent in 1958 definitief naar de gemeente Ravenstein overging en later gemeente Oss werd. Een operatie met ongekende impact voor de kleine leefgemeenschap. De specifieke ligging van de dorpen Balgoy en Keent, ingesloten tussen de rivier de Maas in het zuiden en een moeras (gevolg van de meandering van diezelfde Maas) in het noorden, maakte en maakt dat de Balgoyse en Keentse mensen een herkenbaar karakter hadden en nog steeds hebben, met een mengeling van de Brabantse gemoedelijkheid en Gelderse nuchterheid. Die mengeling maakt ze behoorlijk eigenzinnig, maar ook gezellig en tolerant; geeft ze een duidelijke eigen identiteit. Natuurlijk kregen die Balgoyse mensen ook nog eens te maken met oorlog en natuurrampen, zoals de dijkdoorbraak in 1926.

De titel van het nieuwe boek is een verwijzing naar het thema van Open Monumenten Dag 2017: “Boeren, burgers en buitenlui”. Net als met het OMD-thema, ligt de nadruk van het boek ook sterk op mensen en hun onderlinge economische en culturele relaties. De korte verhalen hebben betrekking op de leefbaarheid van de kleine leefgemeenschap Balgoy en zijn voorbeelden voor zowel de geboren en getogen Balgoyenaren als voor nieuwe inwoners. Het verbindt de Balgoyse en Keentse mensen met het landschap, werk, culturele leven en de bebouwing.

In 2000 werd “Pagus Balgoye” opgericht. “Pagus Balgoye” is de heemkundekring van Balgoy en Keent en kent een twintigtal actieve leden. Samen willen die de belangstelling voor de kennis van eigen omgeving, volk, gebruiken bevorderen en heemkundig waardevolle overblijfselen conserveren en bewaren.

Mijn opa Piet “de Corrie”en zijn echtgenote Lena van Tuijl

Dat ikzelf daar graag deel van wil uitmaken is niet verwonderlijk als je mijn achtergrond kent. Afkomstig uit het Brabantse dorp Geffen en vernoemd naar mijn opa, de plaatselijke kruidenier, Piet van Erp, is de interesse voor de plaatselijke geschiedenis en zijn mensen niet raar. Die interesse is met de paplepel ingegeven door de generaties voor mij. Ik ben opgegroeid en opgevoed met buurten en verhalen vertellen. Mijn opa Piet van Erp, Piet “de Corrie” (zoon van Cornelis van Erp) had een kruidenierswinkeltje midden in Geffen, in de Kloosterstraat. Nadat opa was gestopt met de winkel, zijn ome Frans en ome Toon nog lang doorgegaan met verkoop aan huis en ik mocht vaak meegaan. In de winkel gingen verhalen uit het dorp over de toonbank en voor de winkel werd veel gebuurt. Ome Harrie en ome Kees werkten bij “de Post” en mijn vader, ome Frans en ome Albert waren duivenmelkers. De “Corries” zijn een hechte familie met een lange traditie van verhalen vertellen over de Geffense mensen en hun gebruiken. Wie de familie kent, wie mij kent, weet ook dat ze nooit als eerste naar huis gaan als ze aan het buurten slaan.

Wim Verhoeven

Het was dan ook geen straf om kennis te maken met de verhalen van en over de typische Balgoyse mensen met namen als Hammen, Jans, Stevens, de Bruijn, Berben, Dinnissen, Arts, Willems en van Haren. De boeken van Wim Verhoeven en later Ries van Haren hebben mijn interesse voor de Balgoyse geschiedenis mee bepaald. De boeken van Wim Verhoeven bevatten veel relevante informatie en foto’s en zijn bovendien doorspekt van anekdotes en Balgoyse overlevering, waardoor ze heel prettig lezen.

Ries van Haren

Naast Wim Verhoeven heeft ook Ries van Haren zijn sporen verdiend met zijn visie in verhaal en dichtvorm op met name het Balgoyse en Keentse agrarische leven. Ries schrijft op zijn eigen Balgoyse wijze gedichten en verhalen met veel nostalgie en zeker ook maatschappelijke betrokkenheid. Heel veel overlevering van Balgoyse mensen zijn door Wim en Ries op papier gezet.

We moeten nooit ophouden met deze overlevering! Het verbindt de mensen in het dorp en bevordert daardoor de leefbaarheid en sociale cohesie. Dit boek is een poging om een bijdrage te leveren aan die overlevering. Een nieuwe tijd kent nieuwe vormen en ik heb de afgelopen jaren geprobeerd om middels website van Pagus Balgoye, facebook, QR-codes en een weblog een stukje verhaal van het Balgoy toen en nu te vertellen. Wel op mijn manier, met veel feitelijke informatie uit documenten die in archieven zijn bewaard gebleven. Een deel van die informatie kunt u terugvinden in het nieuwe boek.
Lees, leer en geniet ervan!