Balgoyse geschiedenis bewaren

Figuur 1. De drie jubilarissen die 70 jaar lid zijn, v.l.n.r. Piet Derks, Theo van Haren en Frans van van Haren (bron: http://www.scdiosa.nl).

Op zaterdag 4 januari jl. vond de traditionele nieuwjaarsreceptie van sc DIOSA plaats, een moment om terug te blikken én vooruit te kijken. Dit jaar was extra bijzonder door de huldiging van vijftien jubilarissen, waaronder Frans van Haren, Theo van Haren en Piet Derks, die al minstens 70 jaar lid zijn.

Voor Theo van Haren, geboren op 7 juli 1937 in Balgoy, is voetbal altijd een rode draad in zijn leven geweest. In 1949 kocht hij zijn eerste voetbalschoenen, en hoewel hij op jonge leeftijd het boerenbedrijf van zijn vader overnam, bleef DIOSA altijd belangrijk. Theo speelde op de linkshalfpositie en heeft jarenlang langs de lijn gestaan bij zijn kinderen en kleinkinderen. Het jaarlijkse familietoernooi was een vaste traditie, met als hoogtepunt de winst van het toernooi. Daarnaast heeft Theo veel voor de club betekend: van het schrijven van het jubileumboek Boterhammen met spek tot het introduceren van de sportiviteitsprijs, een eerbetoon dat nog altijd wordt uitgereikt. Theo’s bijdrage aan DIOSA is niet alleen een sportief verhaal, maar ook een mooi stukje Balgoyse geschiedenis dat we willen bewaren. Dat vormt de inleiding én aanleiding voor een nieuw initiatief: het vastleggen van persoonlijke verhalen van oudere inwoners van Balgoy, zodat deze herinneringen niet verloren gaan.

Mijn echtgenote Ans en ik zijn al vanaf het eerste uur lid van de Balgoyse heemkundewerkgroep Pagus Balgoye. Toen wij samen tijdens een werkavond het idee inbrachten om met oudere inwoners van Balgoy terug te blikken op hun leven in ons dorp, was iedereen direct enthousiast. We willen met die gesprekken c.q. interviews een stukje Balgoyse geschiedenis bewaren voor toekomstige generaties, want de verhalen van deze mensen zijn van onschatbare waarde. Elk gesprek starten we met een audio-opname, die we via een QR-code in de tekst verwerken, en we voegen een kwartierstaat toe om familiebanden zichtbaar te maken.

Figuur 2. Op bezoek bij Theo en Annie van Haren – van Haren in de Weertjes te Wijchen. Op tafel een door Ans gemaakte Oude Toren als herinnering aan dit gesprek.

Ons eerste gesprek hadden Ans en ik in augustus van het vorig jaar bij Theo en Annie van Haren in Wijchen. Theo werd geboren op 7 juli 1937 in Balgoy als zoon van Johannes Theodorus van Haren (Jan) en Geertruida Wilhelmina Kistemaker (Truus). Hij groeide op in de Kerkstraat C21, later de Torenstraat, vlakbij de Oude Toren. Na zijn trouwen met Annie van Haren bleef hij daar wonen en werken, tot ze naar een nieuwe boerderij in ’t Luumpt verhuisden.

Figuur 3. Inleiding met stem Theo van Haren.

Na een paar hele warme dagen in het begin van de week was de temperatuur weer wat gezakt. Misschien ook daarom wel had Theo ‘s morgens gebeld of we langs wilden komen voor een al langer gepland gesprek. De geur van verse koffie hing in de lucht toen we werden verwelkomd door Theo’s  vrouw Annie in hun woning in de Weertjes in Wijchen. Op de grote tafel midden in de kamer stonden de koffiekoppen al klaar en Annie kwam al snel aanlopen met een bord met krentenwegge van hun zoon Harrie uit Drenthe, een lekkere traktatie om de middag mee te beginnen. Het werd een middag vol verhalen over familie, het oude centrum van Balgoy, de oorlog en veranderende tijden. De tijd vloog voorbij en toen we afscheid namen, waren we heel tevreden. Theo’s levensverhaal was precies wat we gehoopt hadden: een prachtig stukje geschiedenis dat, mede dankzij mensen zoals hij, in Balgoy voortleeft.

Het complete verhaal is gepubliceerd in nummer 202 van het tijdschrift van de historische vereniging Tweestromenland. Ook de kwartierstaat van de familie Van Haren – Kistemaker is daarin opgenomen. Benieuwd naar het volledige artikel? Lees het hier: Kwartierstaat Van Haren – Kistemaker.

Nieuw boek met verhalen over Balgoy en de Balgoyse minse

Een nieuw Balgoys boek, mijn schrijversdebuut. De titel is “Boeren, burgers en buitenlui – verhalen over Balgoy en de Balgoyse minse”. De titel van het boek is een verwijzing naar het thema van Open Monumenten Dag 2017: “Boeren, burgers en buitenlui”. Net als met het OMD-thema, ligt de nadruk van het boek ook sterk op mensen en hun onderlinge economische en culturele relaties. De korte verhalen hebben betrekking op de leefbaarheid van de kleine leefgemeenschap Balgoy en zijn voorbeelden voor zowel de geboren en getogen Balgoyenaren als voor nieuwe inwoners. Het verbindt de Balgoyse en Keentse mensen met het landschap, werk, culturele leven en de bebouwing.
kaft
Als je in Balgoy gaat wonen en wilt meer te weten komen over de Balgoyse geschiedenis, dan krijg je al snel het advies om eens een boek van Wim Verhoeven of Ries van Haren te lezen. Die boeken hebben ook mede mijn interesse voor de Balgoyse geschiedenis gewekt. De boeken van Wim Verhoeven bevatten veel relevante informatie en foto’s en zijn bovendien doorspekt van anekdotes en Balgoyse overlevering, waardoor ze heel prettig lezen. Naast Wim Verhoeven heeft ook Ries van Haren zijn sporen verdiend met zijn visie in verhaal en dichtvorm op met name het Balgoyse en Keentse agrarische leven. Ries schrijft op zijn eigen Balgoyse wijze gedichten en verhalen met veel nostalgie en zeker ook maatschappelijke betrokkenheid. Heel veel overlevering van Balgoyse mensen is door Wim en Ries op papier gezet.
Drie generaties Jans in Balgoy
We moeten nooit ophouden met deze overlevering! Het verbindt de mensen in het dorp en bevordert daardoor de leefbaarheid en sociale cohesie. Het nieuwe boek is een bescheiden poging om mijn bijdrage te leveren aan die overlevering. Een nieuwe tijd kent nieuwe vormen en ik heb de afgelopen jaren geprobeerd om middels website van Pagus Balgoye, facebook, QR-codes en deze weblog een stukje verhaal van het Balgoy toen en nu te vertellen. Wel op mijn manier, met veel feitelijke informatie uit documenten die in archieven zijn bewaard gebleven. Een deel van die informatie is terug te vinden in het nieuwe boek, bijvoorbeeld het verhaal over de familie Jans. Generaties terug al boer in Mill en via Escharen in Balgoy terecht gekomen. Of hoe “de Valken” aan het begin van de 20e eeuw in Balgoy kwamen wonen. Ook verhalen over kasteel, maaskanalisatie, veerpont, school aan de Hoeveweg en dorpshuis zijn gebundeld in het 124 pagina’s tellende boek.
School aan de Hoeveweg
Interesse in het boek?
De boekpresentatie is:

zondag 3 september bij de Oude Toren

van 11.00 – 16.00 uur

Programma:
11.00 uur Opening expositie
13.30 uur Boekpresentatie en uitreiking eerste exemplaren
13.45 uur Boekverkoop
16.00 uur Sluiting
Harmonie Kunst en Vriendschap zal de activiteiten muzikaal opluisteren

 

In de periode tot en op 3 september kunnen mensen het boek bestellen/kopen voor €12,50 en daarna is het te koop voor €15,00. Inschrijven/bestellen kan bij de secretaris en de penningmeester van Pagus Balgoye en bij mij en de bestelde exemplaren zijn op 3 september af te halen bij de Oude Toren tegen contante betaling van €12,50.  Na 3 september zijn voor die datum bestelde boeken bij bovengenoemde mensen op te halen tegen contante betaling van €12,50. Als mensen na 3 september boeken bestellen/kopen (of boeken die dan worden aangeboden bij activiteiten van Pagus Balgoye), dan kosten die €15,00.

Zondag 3 september is het in Balgoy Open Monumenten Dag. Dit is een week eerder dan in de rest van Nederland, maar in het weekend van 9 en 10 september is het Balgoyse kermis. Behalve de boekpresentatie zal er in de Oude Toren ook een expositie zijn die aansluit bij het OMD thema en bij de inhoud van het boek. Harmonie Kunst en Vriendschap zal de activiteiten bij de Oude Toren muzikaal komen opluisteren.

Zoals hierboven al gezegd is het thema voor Open Monumentendag 2017: ‘Boeren, burgers en buitenlui’. De nadruk ligt hiermee sterk op mensen en op hun onderlinge economische en culturele relaties. Het thema verbindt stadsbewoners, plattelandsbewoners en mensen met een rondtrekkend bestaan, en het verbindt uiteenlopende historische perioden met het heden.
‘Boeren, burgers en buitenlui’, dat was van oudsher de uitroep waarmee de stadsomroeper de aandacht van het publiek trok. Met die drie begrippen was in feite iedereen genoemd: de bewoners van stad en land plus rondtrekkende mensen zonder vaste woonplaats. Het thema wijst op hun onderlinge relaties, en dus op voedsel, grondstoffen, handel, vervoer, communicatie, markten, kermissen en volksvermaak. Het is verbonden met talloze gebouwen, monumenten en andere objecten: van boerderijen, melkfabrieken, werkplaatsen, tolhuizen, tuinderscomplexen en molens via markten, waaggebouwen, pakhuizen en winkels tot buitenplaatsen, waterstaatcomplexen en bierbrouwerijen. Het is een thema met talloze aanknopingspunten en een rijk assortiment aan bijzondere monumenten en verhalen die tijdens de Open Monumentendag kunnen worden beleefd en die in Balgoy zijn gebundeld in een nieuw boek.
Boek “Boeren, burgers en buitenlui” bestellen:
secretaris Pagus Balgoye: tel. 024 – 6425560 e-mail: secretaris@pagusbalgoye.nl of info@pagusbalgoye.nl
penningmeester Pagus Balgoye: penningmeester@pagusbalgoye.nl

Na bijna 90 jaar weer minister op bezoek in Balgoy

8432a-1460185_420416981418248_516017009_n

Het genoegen was maar kort, maar desalniettemin had Balgoy gisteren bezoek van een minister. Ik zeg bewust Balgoy, want Balgoyse mensen waren in principe niet uitgenodigd. Huidige minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Ronald Plasterk, bezocht Wijchen en Balgoy onder meer om kennis te nemen van het door bewoners van Balgoy zelfgemaakte plan voor woningbouw in het dorp. “Een mooi voorbeeld van een bur­gerinitiatief”, aldus de minister.

Na bijna 90 jaar weer minister op bezoek in BalgoyOm vier uur precies begon het bezoek bij de Oude Toren, het visitekaartje van heemkundekring Pagus Balgoye. Minister Plasterk dronk een kop koffie met de genodigden, om vervolgens na tien minuten al wandelend richting Wijchen te vertrekken.

e8705-555885_421189744674305_722103061_nDe minister maakte nog wel tijd om in de Oude Toren de kleine expositie over de geschiedenis van het dorp te bekijken en hij zette ook zijn handtekening in het gastenboek. Het bewijs dat Balgoy, na bijna 90 jaar, wederom een minister op bezoek heeft gehad. De vorige keer was in januari 1926, toen koningin Wilhelmina en Dirk Jan de Geer, de toenmalige minister van Binnenlandse Zaken, het door de Maas overstroomde dorp kwamen bezoeken.

1fb8e-image072

Koningin Wilhelmina en minister Dirk Jan de Geer op bezoek in Balgoy (1926)